Ivo deed mee aan een homogenezingsweekend: "Het is mensonterend"

D66, VVD, de PvdA en GroenLinks komen met een initiatiefwetsvoorstel om homogenezingtherapie bij wet te verbieden. Journalist Ivo van Woerden ging eens undercover naar een homogenezingweekend.

“Doodeng. Voor ik het wist deelde ik mijn jeugdtrauma en werd ik minutenlang verrot gescholden”, zo vertelt hij.

HOMOGENEZINGWEEKEND

Het is niet voor het eerst dat men dergelijke praktijken wil aanpakken. Al in 2012 stopt Edith Schippers, destijds minister van Volksgezondheid, de vergoeding via de basisverzekering voor homogenezingstherapieën. Desondanks worden deze omstreden therapieën nog steeds gedaan in Nederland. En hoewel een Kamermeerderheid nu de regering oproept een verbod te regelen, laat het demissionaire kabinet weten hier voorlopig geen werk van te willen maken. Vandaarde initiatiefwet om homogenezing bij wet te verbieden.

Journalist Ivo van Woerden (41) is blij met het initiatief. Enige tijd geleden schreef hij voor Nieuwe Revu en HP/De Tijd over een homogenezingsweekend dat hij undercover bijwoonde: “Achteraf gezien heeft dat weekend bij mij zijn sporen wel nagelaten.” Hij meldde zich aan bij een christelijke Amerikaanse organisatie die Europese mannen in een weekend van homo naar hetero zegt te kunnen veranderen.

Van Woerden reist ervoor naar Engeland en heeft een summiere routebeschrijving gekregen. Hij moet uitstappen op een bepaald station nabij Southhampton en langs het spoor een bos in lopen: “Doodeng. Had ik wel goed gecheckt of deze organisatie deugde of zou ik worden vermoord? Met mijn man Frank had ik afgesproken dat als hij die maandag nog niets van me had gehoord, hij de politie moest bellen.”

SEKTARISCHE BEÏNVLOEDINGSTECHNIEKEN

Er lopen meer mannen met een rugzak op die kant op. Eenmaal aangekomen bij een afgebladderde keet, wordt hij ingecheckt door de Amerikaanse leiding. “Zij waren eerder genezen ervaringsdeskundigen, maar zo opgetogen aanrakerig naar elkaar toe, dat het me niets zou verbazen als ze tijdens deze weekenden ’s nachts zelf helemaal losgingen in hun hut.” Hij moet zijn telefoon en horloge inleveren. Dat zijn sektarische beïnvloedingtechnieken, zo blijkt achteraf. Om het besef van tijd weg te nemen en geen contact te kunnen hebben met de buitenwereld.

De rode draad van het weekend is het verhaal van Sjakie en de bonenstaak. Van Woerden: “Het kwam erop neer dat homo’s seks met andere mannen hebben omdat wij een bepaalde mannelijkheid missen die we op die manier ons eigen willen maken, alsof we kannibalen zijn. Daarna kwam het verhaal van Sjakie en de bonenstaak. Wij, jongetjes, moesten nu eindelijk echte mannen worden door de bonenstaak te beklimmen. Die stond symbool voor de piemel. Tijdens de puberteit hadden we onze mannelijkheid niet ontwikkeld. En we hadden zogenaamd geen band met onze vader of juist een te hechte met onze moeder.”

DUBBELLEVENS

Er zijn knuffelsessies voor het innerlijke kind. “In de armen van de leidinggevenden lagen we. Door de groepsdruk voelde het niet alsof ik ‘nee’ kon zeggen. Er waren orthodoxe christenen, joden, moslims en hindoes die allemaal vochten tegen hun geaardheid. Ze hadden dubbellevens met vrouw en kinderen en wilden dat weekend hun homoseksuele gevoelens leren onderdrukken.”

Voor veel van hen is dit de eerste keer dat ze over hun homoseksualiteit praten. “Je zag dat dát de opluchting voor hen was: eindelijk met anderen kunnen praten over wat ze voelden, omdat ze nu niet veroordeeld werden door de maatschappij waarin ze woonden of door hun geloofsgenoten. Ik wilde het wel uitgillen: kom naar Nederland. Daar kun je jezelf zijn!”

Ze moeten allemaal een jeugdtrauma delen. Een man deelt met de groep dat zijn vader in plaats van een zoon liever een meisje had gehad. “Hij dacht dat hierin de oorsprong van zijn homoseksualiteit lag. Toen bedacht men dat hij opnieuw geboren moest worden.” De man moest naakt door een ‘geboortekanaal’ kruipen dat door de anderen werd gevormd, met aan het uiteinde Van Woerden, die voor de sessie even als zijn moeder fungeerde: “Huilend kwam hij eruit, terwijl ik uitriep: ‘Kijk, ik zie het hoofdje! Oh, het is een jongetje! Wat geweldig!’”

MINUTENLANG UITGESCHOLDEN

Hierna is Van Woerden aan de beurt: “Als kind werd ik heel erg gepest. Vervolgens scholden ze mij bij wijze van therapie dus minutenlang uit. Ik moest huilen. Het leek me geen verantwoorde manier om een trauma te verwerken, maar ik voelde me erna vreemd genoeg ook opgelucht. Later besefte ik dat die opluchting maakt dat mensen denken dat het helpt.”

Van Woerden realiseert zich dat het weekend is gestoeld op groepsdruk, sektarische beïnvloedingstechnieken en slaaponthouding om zo je oude identiteit te kunnen afschudden en een nieuwe te kunnen omarmen. “Er werd ons constant voorgehouden dat er iets mis met ons was, omdat we niet mannelijk genoeg waren, omdat we op mannen vielen. Het is pijnlijk dat we een heel weekend lang hoorden dat we niet oké waren, dat er iets mis is met je. We leven gelukkig in een land waar je jezelf mag zijn.”

HETERONORM

Hij heeft weken nodig om er chocola van te maken: “Dat je door al die technieken zo snel erin wordt gezogen, over al je grenzen heen gaat… Ik dacht dat ik stevig in mijn schoenen stond om er als journalist heen te gaan en het later op te schrijven. Maar het werd superpersoonlijk, om tegenover anderen te staan die zo met hun identiteit worstelden en die zo ver gaan om er vanaf te komen.”

Het doet hem terugdenken aan de angst die hij zelf had om uit de kast te komen als tiener. “Je vertelt jezelf dan dat je niet ‘normaal’ bent omdat je niet aan de heteronorm voldoet. Tijdens zo’n weekend bevestigen ze je in die angst en gebruiken hem daarna tegen je: jij moet veranderen zodat de wereld je wel als ‘normaal’ gaat zien. Terwijl dat natuurlijk onzin is. Als je in een maatschappij leeft waarin je de vrijheid hebt om jezelf te zijn, dan mag niemand je het gevoel geven dat je abnormaal bent, laat staan een therapie aanbieden die je wel ‘normaal’ zou kunnen maken.”

MENSONTERENDE THERAPIE

Aan het eind van het weekend krijgen ze allemaal een zakje bonen in een leren zakje mee. “Van Sjakie en de bonenstaak natuurlijk. Een aandenken aan dit weekend en de ‘doorbraken’ die we er hebben gehad.” Van Woerden bewaart het zakje als aandenken. “Mijn man kwam ze laatst bij een verhuizing tegen en wilde ze weggooien. ‘Nee!’ riep ik. ‘Daar heb ik veel te hard voor gewerkt!’ Zelf schrok ik van die reactie. Ik hecht geen waarde aan die bonen, maar ze staan wel symbool voor die intense bizarre ervaring.’

Hij valt even stil.