Pesten, cyberpesten en steaming van leerlingen door leerlingen | Preventie & Aanpak | Voor scholen

“Zeven minderjarigen sloegen een klasgenoot van 15 in elkaar en filmden dit voorval.” “De jongere werd na schooltijd met geweld afgedreigd om zijn gsm en mp3-speler af te geven.” De extreemste gevallen van pesten worden opgepikt door de media en krijgen etiketten opgeplakt als happy slapping, mobbing, ... De meeste pestproblemen zijn uiteraard heel wat minder zichtbaar, vele blijven zelfs een goed bewaard geheim. Pesten is een probleem dat nooit zal verdwijnen.

Uit recent onderzoek bij 34.500 jongeren blijkt dat 24,5% van de 11- tot 18-jarigen “klassieke” pestervaringen heeft. 7% van hen stelt effectief pestgedrag. 5,5% wordt minstens één keer per week gepest en 3,2% wordt meermaals per week gepest1. De slachtoffers dragen de gevolgen van het pesten vaak nog erg lang met zich mee. Dit kan zich uiten in meer stress, een lager zelfver- trouwen en een grotere kans op depressie en angst dan hun leeftijdsgenoten. Op kortere termijn kan pesten ook een negatieve invloed hebben op de schoolresultaten en de studiemotivatie. Veel jongeren blijven zelfs gedurende een tijd afwezig op school.

In deze mededeling beperken we ons tot het pesten van leerlingen onderling. We laten daarbij buiten beschouwing dat leerlingen tijdens de lessen PV, KV en BGV gelijkgesteld worden met werknemers. Het is echter goed om in het achterhoofd te houden dat een leerling als gelijkge- stelde werknemer onder het toepassingsgebied van specifieke wetgeving valt indien hij tijdens deze lessen gepest wordt door een medeleerling of de leerkracht.2 Dit houdt in dat bij een for- mele klacht van een gepeste leerling specifieke procedures moeten gevolgd worden.3

Naast het “klassieke” pesten besteden we ook veel aandacht aan de problematiek van het cyber- pesten. De sociale media en informatie- en communicatietechnologieën als internet en gsm heb- ben het “wapenarsenaal” van pesters immers gevoelig uitgebreid. Ondanks de vele positieve mo- gelijkheden die de sociale media bieden, misbruiken jongeren bv. Facebook soms om haatberich- ten of roddels over iemand te verspreiden. Of ze nemen een fictieve account aan van iemand en proberen op geniepige wijze vriend te worden van het slachtoffer.

Scholen hebben in dit verband terecht heel wat vragen. De preventie en aanpak van cyberpesten verlopen voor een deel op dezelfde manier als bij het klassieke pesten. Wat we over pesten schrijven, is m.a.w. steeds van toepassing op cyberpesten. Omdat er ook telkens verschillen zijn, voegen we bij de begripsomschrijving (punt 2), preventie (punt 3) en aanpak van pesten (punt 4) telkens een paragraaf toe die specifiek van toepassing is op cyberpesten. Daarnaast gaan we ook in op het fenomeen steaming. Wat precies onder het fenomeen steaming valt, komt uitgebreid aan bod in deze Mededeling (punt 2.3). Vermits steaming meestal ernstige proporties aanneemt, is een specifieke aanpak, die dikwijls gepaard gaat met het inschakelen van de politie vereist (punt 6).