De manier waarop jongeren die gepest zijn omgaan met anderen, kan een rol spelen in het ontwikkelen van depressieve klachten. Dat blijkt uit onderzoek waarop Minita Franzen op 10 februari promoveert aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Uit eerder onderzoek was al bekend dat mensen die gepest zijn een groter risico hebben op depressieve klachten. Franzen zocht naar factoren die de relatie tussen pesten en depressie verklaren.

Franzen deed verschillende experimenten met kleine groepen gepeste en niet-gepeste jongeren, tijdens en na hun middelbareschooltijd. Ook gebruikte ze gegevens uit het grootschalige TRAILS-onderzoek. Ze constateert dat gepeste jongeren minder goed zijn in het herkennen van emoties van anderen. Een neutrale gezichtsuitdrukking interpreteren ze bijvoorbeeld vaker als vijandig.

Depressiesymptomen

Zowel tijdens als na de middelbareschooltijd rapporteerden pestslachtoffers meer depressiesymptomen. Op de middelbare school ervoeren ze anderen als minder vriendelijk en negatiever dan niet-gepeste leeftijdgenoten. Dat verschil verdween na de schoolperiode. Wel hadden ze na hun schooltijd meer moeite in het omgaan met dominant gedrag van anderen. Mogelijk herinneren dominante mensen hen aan eerdere ervaringen met pesters, aldus Franzen. Dat zorgt voor stress, wat weer kan leiden tot depressieve klachten.

Slachtoffers van pesten hebben een minder functionele interpersoonlijke stijl, concludeert Franzen. Ze denkt dat interventies gericht op het interpersoonlijk functioneren kunnen helpen voorkomen dat slachtoffers van pesten psychische problemen ontwikkelen.

Groepsproces

Het is belangrijk slachtoffers van pesten begeleiding te bieden, zegt Mirella van den Burg van het Nederlands Jeugdinstituut. ‘Maar daarmee pak je het pesten op zich niet aan. Pesten is een groepsproces, waarin ook de omstanders een belangrijke rol spelen. Het heeft geen zin om alleen de pester of de gepeste de schuld te geven.’

‘Wil je pesten tegengaan, dan is het zaak alle kinderen te leren hoe ze positief met elkaar kunnen omgaan. Je kunt kinderen bijvoorbeeld leren te kijken hoe een grapje of opmerking overkomt op de ander. Leer ze hoe ze de lichaamshouding van een ander kunnen lezen. Help ze hun gevoelens onder woorden te brengen en die van anderen te begrijpen. Bied kansen om daarmee te oefenen. Maak ook afspraken met elkaar, over hoe je voor elkaar opkomt als iemand gepest wordt, welke regels bijvoorbeeld gelden in de groepsapp en welk gedrag daarbij past. Keur het pesten af, maar laat daarnaast ook zien welke sociale reacties wél werken.’

Bullying victimisation through an interpersonal lens: focussing on social interactions and risk for depression

Promotie:	M. (Minita) Franzen, MSc
Wanneer:	10 februari 2022
Aanvang:	16:15
Promotor:	prof. dr. P.J. (Peter) de Jong
Copromotor:	dr. M. (Marije) aan het Rot
Waar:	Academiegebouw RUG
Faculteit:	Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

Ontwikkeling depressie bij gepeste mensen

Mensen die ooit zijn gepest, hebben een grotere kans op psychische problemen, met name depressie, dan niet-gepeste leeftijdsgenoten. Deze symptomen blijven vaak voortbestaan, ook wanneer de gepeste personen zich niet langer in de pestomgeving bevinden, of ontwikkelen zich nadat het pesten is gestopt. Het onderzoek van Minita Franzen is gericht op het interpersoonlijk functioneren van adolescenten met pestervaringen, om mede te verklaren hoe zij depressie ontwikkelen.

Gepeste adolescenten ervaren sociale interacties als negatiever en schatten de intenties van anderen als vijandiger in. Ook laten ze zelf meer vijandigheid zien dan niet-gepeste adolescenten. Na het verlaten van de middelbare school (en daarmee waarschijnlijk de pestomgeving) leek de interpersoonlijke stijl van gepeste jongeren weer meer op die van niet-gepeste leeftijdsgenoten. Toch bleek uit hun antwoorden op de vragenlijsten over dagelijkse interacties dat gepeste jongeren in een sociale situatie met een dominante ander minder adaptieve sociale reacties vertoonden. Mogelijk omdat die dominante anderen hun herinnerde aan hun eerdere ervaringen met (dominante) pesters. Dit maakt hen waarschijnlijk kwetsbaar voor het voortduren of terugkeren van depressie-symptomen.

Ten slotte bleek dat de verhoogde vijandigheid bij gepeste jongeren ongeveer een derde van hun verhoogde risico op depressie-symptomen verklaarde. Dit onderstreept de rol van het interpersoonlijke gedrag van gepeste mensen bij hun verhoogde risico op het ontwikkelen van depressie. Om de schadelijke consequenties van pestervaringen zoveel mogelijk te voorkomen, lijkt het raadzaam waar nodig de omgang met anderen te leren bijstellen.

Samenvatting

Many people - children, adolescents, and adults – have bullying experiences. Individuals who have been bullied have a higher chance for developing mental health problems, specifically depression, compared to peers without bullying experiences. These symptoms tend to persist even after the bullied individuals have left the bullying environment. As it is still rather unclear why and how bullied individuals have an increased depression risk, in this dissertation, I examined whether their interpersonal functioning may help explain how they develop depression.

I found that bullied adolescents experienced social interactions more negatively, perceived other’s intentions as more hostile, and had more hostile traits than adolescents without these bullying experiences. Concerning their interpersonal functioning after transitioning out of high school (i.e., the assumed bullying environment), I found that the differences between the two groups became smaller. Nevertheless, when in a social situation with a dominant person, who might have reminded them of past experiences with dominant bullies, the previously bullied individuals reported less adaptive reactions, suggesting a certain interpersonal stress-sensitivity.

Finally, when testing if interpersonal traits can actually explain their increased depression symptoms, I found that hostile traits of bullied individuals explained about a third of their increased risk. Therefore, I found some evidence for the view that interpersonal characteristics may contribute to the development of depression in individuals who have been bullied. Together, the pattern of findings also suggests that addressing their interpersonal functioning by means of interventions could help prevent interpersonal conflicts and the development of mental health problems.

Originele taal-2	English
Kwalificatie	Doctor of Philosophy
Toekennende instantie	Rijksuniversiteit Groningen
Begeleider(s)/adviseur	de Jong, Peter, Supervisor aan het Rot, Marije, Co-supervisor
Datum van toekenning	10-feb-2022
Plaats van publicatie	[Groningen]
Uitgever	University of Groningen
Status	Published - 2022

Bron: Rijksuniversiteit Groningen

Minita Franzen verdedigt haar proefschrift @rug_gmw, getiteld 'Bullying Victimisation through an Interpersonal Lens: Focussing on Social Interactions and Risk for Depression.'

Doelgroep:

Professionals