Pestkoppen doen het niet alleen: zo voorkom je dat jouw kind een meeloper wordt

Hoe voorkom je dat jouw kind bijdraagt aan pestgedrag?

Laatst was socioloog Gijs Huitsing van de Rijksuniversiteit Groningen pleinwacht op de basisschool van zijn dochter. ,,In een hoekje werd een meisje uit groep 3 opeens naar de grond geduwd’’, vertelt hij. ,,Het meisje lag te huilen en een groep grotere kinderen liep weg. Eerst heb ik natuurlijk dat meisje getroost, maar vervolgens ben ik naar het andere groepje gegaan. Heel bewust heb ik niet gevraagd wie er duwde. Ik zei alleen: ‘Als jullie zien dat iemand op de grond ligt, kunnen we dan afspreken dat we diegene omhoog helpen?’ Dat vonden ze prima. Zo geef je pesters geen status en kun je een groep motiveren om de volgende keer wel in actie te komen.’’

Zes rollen

Huitsing weet veel van pesten en promoveerde in 2014 op een proefschrift over ‘pesten als groepsproces’. ,,Ik heb pesten daarvoor wetenschappelijk bekeken, onder meer door artikelen te lezen en samen te werken met de Finse onderzoeker en pestexpert Christina Salmivalli. Ik ontdekte hoe belangrijk de groepsdynamiek is in het pestproces. Als je pestgedrag wil veranderen, moet je meelopers en buitenstaanders activeren.’’

(Animatie Beau Oldenburg)

• Nederlandse samenvatting proefschrift 
• Download Proefschrift

Pesten is altijd een ingewikkeld probleem. Is jouw kind vaak slachtoffer op het schoolplein? Op Ouders van Nu geeft pedagoog José Sagasser advies. 

In zijn onderzoek schetst hij zes rollen. Naast de pester en het slachtoffer heb je actieve meelopers (assistenten van de pester), versterkers (kinderen die erbij staan), verdedigers (die opkomen voor de gepeste) en buitenstaanders (die wel weten wat er speelt, maar zich niet met de situatie bemoeien). ,,Wie meer wil begrijpen van dat proces, moet bedenken waarom er gepest wordt’’, zegt Huitsing. ,,Bij het grootste deel van de kinderen is dat omdat het iets oplevert. Status of aanzien in de groep. Je kunt de pester dan wel aanspreken op zijn of haar gedrag, maar als de groep niet verandert, is het moeilijk om uit die situatie te komen. Je kunt beter focussen op die andere rollen.’’

Creëer geen meeloper en bespreek de sfeer

Huitsing: ,,Vraag je kinderen naar wat respectvol omgaan met elkaar is, bespreek hoe groepsdruk werkt en wat ze van roddelen vinden. Als het goed is, is de sfeer thuis veilig en durven kinderen hierin open te zijn.’’

Praat over gevoelens

Schollaart: ,,Vraag niet alleen wat kinderen op school hebben gedaan, maar vraag ook hoe dat voelde. Waren ze blij, boos, bang of verdrietig? Leer ze om te praten over hun gevoelens. Zo kunnen ze beter ­herkennen wat ze fijn en minder fijn vinden in een groep. Geef daarin ook zelf het goede voorbeeld en vertel wat ­vaker over hoe jij je voelde tijdens bepaalde situaties op het werk.’’

Bagatelliseer niets

Huitsing: ,,Zegt een kind dat er gepest wordt? Neem het serieus. Zeg niet dat iets ‘maar een grapje’ was. Als je dat doet, is de kans groot dat het kind er nooit meer over zal praten.’’

Zoek hulp

Schollaart: ,,In Superkrachten voor je hoofd (€19,99, Maven Publishing) van Wouter de Jong komen bijvoorbeeld thema’s zoals gevoelens, schaamte en onzekerheid voorbij. Zo’n boek kan helpen bij het starten van een gesprek. En als een kind echt worstelt, is een weerbaarheidstraining natuurlijk een goed idee.’’

► Lees ook tips ‘Ik word gepest’ https://www.stoppestennu.nl/ik-word-gepest-ik-heb-hulp-advies-nodig

Oogcontact

Volgens pedagoog Daniëlle Schollaart van Apetrotse Kinderen in Pijnacker zijn er veel eigenschappen die je kunt trainen, ook omdat kinderen vaak zelf bang zijn om gepest te worden. ,,Bij onze weerbaarheidstrainingen komen kinderen die niet voor zichzelf op durven komen, geen grenzen aangeven of zich buitengesloten voelen. We helpen ze bijvoorbeeld om steviger op de grond te staan en oogcontact te maken met andere kinderen. Dat lijkt heel simpel, maar je houding bepaalt voor een groot gedeelte hoe jij je voelt en hoe je overkomt. En of je uiteindelijk durft te kiezen als ergens gepest wordt.’’

We moeten volgens Huitsing niet vergeten dat pesten vaak onzichtbaar is voor volwassenen. ,,Het is dat duwtje in de gang, een kras in een boek zetten of iemand negeren. Dat valt niet altijd op, al voel je dan vaak wel een negatieve sfeer.’’ Leerkrachten hebben volgens Schollaart lang niet altijd door hoe groot de impact daarvan kan zijn in de klas. ,,Ik snap dat scholen het momenteel zwaar hebben vanwege alle tekorten en lockdowns, maar leg juist in deze tijd niet alleen de focus op het leren. Als kinderen zich niet veilig voelen, stokt ook het leerproces.’’

Spiegelgedrag

Maar wanneer het gaat om de rollen die een kind aanneemt in de groep, liggen volgens Schollaart de belangrijkste taken thuis. ,,Kijk als ouder eens wat bewuster naar jezelf. Ben je assertief, praat je vaak negatief over anderen of durf je juist niet goed nee te zeggen? Dikke kans dat jouw kind dit gedrag spiegelt. Geef daarnaast je kind een basis van zelfvertrouwen. Vraag naar wat er gebeurt op school en spreek vervelende situaties door. Sta stil bij het gevoel van je kind en help om zelf tot een oplossing te komen. Zo krijgen ze vertrouwen in hun eigen kunnen en wordt de kans groter dat ze geen buitenstaanders of meelopers worden.’’

Bron AD

► Ik word gepest & ► Ik heb hulp (of advies) nodig ...