ABA’s pesten preventie framework: een complete gids voor scholen

Het voorkomen van pesten is een uitdaging waar veel scholen mee te maken hebben. Het Anti-Bullying Alliance (ABA) heeft een krachtig framework ontwikkeld dat gericht is op preventie, begrip en het creëren van een inclusieve en veilige omgeving. Dit framework is opgebouwd rond vier sleutelprincipes die samen een sterk fundament vormen voor pestpreventie en interventie. Download the ABA Toolkit

De vier sleutelprincipes van het ABA-framework

    1.    Begrijpen wat pesten is en wat niet

Het is cruciaal dat iedereen in de schoolgemeenschap – personeel, leerlingen en ouders – dezelfde definitie van pesten deelt. Pesten wordt gekenmerkt door herhaaldelijk, opzettelijk gedrag dat wordt uitgevoerd met een machtsongelijkheid. Dit kan fysiek, verbaal of digitaal zijn, zoals bij cyberpesten. Het onderscheid met een relationeel conflict is belangrijk: relationele conflicten ontstaan vaak tussen mensen met een gelijke status, terwijl pesten gericht is op het versterken van een machtsonevenwicht.

    2.    Een respectvolle sfeer bevorderen

Een positieve schoolcultuur waarin respect en vriendelijkheid centraal staan, is essentieel om pestgedrag te voorkomen. Dit kan worden bereikt door gedragsregels, het belonen van vriendelijk gedrag en het tonen van voorbeeldgedrag door het personeel. Leerlingen moeten leren hoe ze respectvol met elkaar omgaan en hoe ze verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen gedrag.

    3.    Verschillen vieren

Het omarmen van diversiteit speelt een grote rol bij het voorkomen van buitensluiting en discriminatie. Wanneer leerlingen leren trots te zijn op hun eigen identiteit én die van anderen waarderen, ontstaat er een inclusieve omgeving waarin iedereen zich veilig voelt. Het vieren van verschillen helpt om stereotypen te doorbreken en sociale verbindingen te versterken.

    4.    Afwijzend en discriminerend taalgebruik aanvechten

Denigrerend en discriminerend taalgebruik kan een voedingsbodem vormen voor pestgedrag. Het is essentieel dat dit taalgebruik direct wordt aangepakt, zelfs als het niet direct aan een pestincident gekoppeld is. Door het geven van voorlichting, personeelstraining en het registreren van incidenten kunnen scholen effectief optreden tegen kwetsende taal en een veilige sfeer creëren.

Waarom een gedeelde definitie van pesten belangrijk is

Het hebben van een gemeenschappelijke definitie van pesten binnen de schoolgemeenschap is van groot belang. Dit zorgt ervoor dat iedereen pesten op dezelfde manier herkent en aanpakt. Zonder gedeeld begrip bestaat het risico dat pesten wordt verward met een eenmalig conflict of andere vormen van gedrag. Een duidelijke definitie biedt leerlingen bovendien inzicht in hun eigen acties en helpt hen te bepalen wanneer ze hulp moeten zoeken.

Het verschil tussen relationele conflicten en pesten

Relationele conflicten en pesten lijken soms op elkaar, maar verschillen fundamenteel. Bij een conflict gaat het vaak om een wederzijds meningsverschil tussen mensen met een vergelijkbare machtspositie. Deze conflicten zijn meestal incidenteel en kunnen vaak worden opgelost door dialoog en bemiddeling. Bij pesten daarentegen is er sprake van herhaaldelijk en opzettelijk kwetsend gedrag waarbij de dader een machtsvoordeel heeft ten opzichte van het slachtoffer.

Het creëren van een respectvolle sfeer

Een respectvolle sfeer bevorderen vereist een proactieve aanpak. Scholen kunnen dit doen door:

    •    Gedragscodes op te stellen: Maak afspraken over hoe leerlingen en personeel met elkaar omgaan.

    •    Vriendelijkheid te stimuleren: Beloon vriendelijk gedrag, bijvoorbeeld met complimenten, stickers of een “kindness wall”.

    •    Voorbeeldgedrag te tonen: Personeel moet respect en empathie actief voorleven.

Deze maatregelen dragen bij aan een cultuur van wederzijds respect en veiligheid.

Waarom het vieren van verschillen essentieel is

Diversiteit omarmen en vieren helpt om vooroordelen te verminderen en sociale acceptatie te bevorderen. Leerlingen voelen zich gewaardeerd wanneer hun unieke kwaliteiten worden erkend, wat hun gevoel van eigenwaarde en veiligheid vergroot.

Praktische tips om verschillen te vieren:

    •    Inclusiviteit waarborgen: Zorg dat niet alleen zichtbare verschillen zoals culturele achtergronden worden gevierd, maar ook minder zichtbare zoals verborgen beperkingen.

    •    Open communicatie: Creëer een veilige ruimte waarin leerlingen hun eigen identiteit kunnen ontdekken en delen.

    •    Gemeenschappelijke interesses benadrukken: Stimuleer leerlingen om overeenkomsten te vinden die hen verbinden, naast de verschillen die hen uniek maken.

Afwijzend en discriminerend taalgebruik aanpakken

Kwetsende taal kan schadelijk zijn, zelfs wanneer het niet direct gericht is op een specifiek persoon. Het is daarom belangrijk dat scholen actief optreden tegen discriminerend taalgebruik. Dit kan door:

    •    Personeelstraining: Zorg dat alle medewerkers weten hoe ze dergelijk taalgebruik kunnen herkennen en aanpakken.

    •    Bewustwording onder leerlingen: Leerlingen moeten begrijpen welke impact woorden hebben en waarom respectvolle communicatie belangrijk is.

    •    Incidenten registreren: Analyseer data om hotspots en terugkerende problemen effectief aan te pakken.

Hoe data kan helpen bij pestpreventie

Door incidenten van discriminerend taalgebruik en pesten te registreren, kunnen scholen trends en probleemgebieden identificeren. Deze gegevens bieden inzicht in waar interventies nodig zijn en maken het mogelijk om de effectiviteit van bestaande strategieën te evalueren. Zo wordt pestpreventie niet alleen reactief, maar ook strategisch en proactief.

Conclusie

Het ABA-framework biedt een bewezen methode om pesten te voorkomen en aan te pakken. Door te focussen op begrip, respect, inclusie en actie tegen discriminerend taalgebruik, kunnen scholen een veilige, ondersteunende omgeving creëren waar leerlingen zich gewaardeerd en gerespecteerd voelen. Het implementeren van dit framework vereist inzet van de hele schoolgemeenschap, maar de voordelen – een veilige en inclusieve leeromgeving – zijn het meer dan waard.

BULLYING PREVENTION TOOL A tool for the school and children’s workforce Anti Bullying Alliance