Pesten heeft ingrijpende gevolgen voor het mentale welzijn, de ontwikkeling en het sociale leven van slachtoffers. Daarom is het een belangrijk maatschappelijk vraagstuk. Hoewel pesten vaak wordt gezien als een kwestie tussen dader en slachtoffer, spelen omstanders een cruciale rol bij het stoppen van pestgedrag. Zij kunnen het verschil maken door in te grijpen en steun te bieden aan het slachtoffer.
Wat is een omstander bij pesten?
Een omstander is iemand die getuige is van pesten, zowel offline als online, bijvoorbeeld op sociale media, websites, via tekstberichten of in games. Onderzoek toont aan dat omstanders in 80% van de pestincidenten aanwezig zijn. Hun rol en reactie hebben directe invloed op het verdere verloop van de situatie. Wanneer omstanders ingrijpen, stopt het pestgedrag in 57% van de gevallen binnen 10 seconden.
De verschillende rollen van omstanders
Omstanders kunnen verschillende rollen aannemen in een pestsituatie:
- Buitenstaanders/omstanders: Zij zien het pesten gebeuren, maar grijpen niet in en blijven passief.
- Helpers: Zij spreken zich uit tegen het pesten of bieden het slachtoffer ondersteuning, zowel op het moment zelf als achteraf.
- Passieve meeloeprs: Zij ondersteunen het pestgedrag door te lachen, aan te moedigen of door zich positief te uiten over de pester.
- Actieve meelopers: Zij doen actief mee aan het pesten door bijvoorbeeld het slachtoffer tegen te houden of extra te vernederen.
Waarom grijpen omstanders soms niet in?
Veel jongeren en volwassenen willen pesten stoppen, maar aarzelen om in te grijpen. Dit kan verschillende redenen hebben:
- Angst voor represailles: Ze zijn bang zelf het doelwit te worden.
- Angst voor sociale gevolgen: Ze vrezen dat ingrijpen hun status binnen een groep negatief beïnvloedt.
- Gebrek aan kennis: Ze weten niet hoe ze effectief kunnen helpen.
- Twijfel over de ernst van de situatie: Ze herkennen pesten niet altijd of weten niet zeker of ingrijpen nodig is.
- Scepticisme over de rol van volwassenen: Ze denken dat leerkrachten of andere volwassenen toch niets doen.
Hoe kunnen omstanders een positieve rol spelen?
Omstanders kunnen op verschillende manieren bijdragen aan het verminderen van pesten:
- Steun het slachtoffer: Loop met de persoon weg of toon achteraf steun door een bericht te sturen.
- Doorbreek het pestgedrag: Zeg iets simpels als "Doe even normaal" of "Waarom zeg je dat?".
- Verleg de aandacht: Begin over een ander onderwerp om de situatie te doorbreken.
- Spreek je uit in een groep: Samen optreden tegen pesten heeft meer impact dan alleen.
- Meld het bij een volwassene: Als de situatie uit de hand loopt, is het belangrijk om hulp in te schakelen.
Omstanders kunnen een sleutelrol spelen bij de aanpak van pesten. Door in te grijpen en het slachtoffer te steunen, dragen zij bij aan een veiligere omgeving en verminderen ze de negatieve gevolgen van pesten. Lees meer over hoe jij een actieve omstander kunt worden.