Alles over Pesten voor de Anti-pest coördinator (APC)

Anti-pest coördinatoren | Voor Scholen

Welkom bij het Kenniscentrum Pesten speciaal ontworpen voor Anti Pest Coördinatoren. Als APC speelt u een cruciale rol in het creëren van een veilige en inclusieve leeromgeving. Wij zijn hier om u te voorzien van de nieuwste inzichten, tools en best practices om pesten effectief aan te pakken.

Doneer button

Stichting Stop Pesten Nu vertrouwt volledig op vrijwillige donaties en de inzet van vrijwilligers om haar belangrijke werk mogelijk te maken. Wij ontvangen geen subsidies, waardoor wij volledig afhankelijk zijn van de steun van mensen zoals u.

Waarom dit Kenniscentrum voor APC's?

  • Actuele onderzoeken en artikelen: Blijf up-to-date met de laatste methoden, onderzoeken en inzichten in de wereld van pestpreventie.
  • Direct toepasbare hulpmiddelen: Ontdek tools en interventieprotocollen die u meteen kunt implementeren binnen uw schoolomgeving.
  • Trainingen op maat: Bekijk ons aanbod aan workshops en trainingen, specifiek ontworpen voor de uitdagingen waar APC's mee te maken hebben.

Word een effectievere APC

Onze missie is om u als Anti Pest Coördinator te ondersteunen en te versterken. Door het Kenniscentrum te verkennen, zet u een belangrijke stap in uw professionele ontwikkeling en draagt u bij aan een pestvrije schoolomgeving. 

Bijzondere momenten om binnen jouw school aandacht te besteden aan pesten & online pesten: 

les materialen

(Noteer alvast in jouw agenda

Coördineren van anti-pestbeleid

Het coördineren van anti-pestbeleid staat in de Memorie van toelichting bij de wet beschreven als volgt:

  1. Beleidsadviezen geven naar aanleiding van de afhandeling van klachten, altijd met een preventieve werking.
  2. Als klankbord fungeren voor collega’s die vragen hebben over pesten en de aanpak ervan.

Om dit te doen is het noodzakelijk om zicht te hebben op de beleving van veiligheid van leerlingen, op klachten en incidenten en op veiligheidsrisico’s. Deskundigheid en kennis op het gebied van pesten is nodig om schoolintern te fungeren als klankbord. Voor het uitvoeren van coördinerende beleidstaken is steun en mandaat vanuit de schoolleiding onmisbaar.

Deze coördinerende taken kunnen bij ons alleen door een leidinggevende worden uitgevoerd. (Directeur po school).

Op veel scholen ligt de coördinatie van het veiligheidsbeleid bij de medewerker die ook eindverantwoordelijk is voor de veiligheid op school. In het basisonderwijs is dit meestal de (adjunct-)directeur, in het voortgezet onderwijs de directeur, de conrector of de veiligheidscoördinator. Gezien de veelheid, complexiteit en verantwoordelijkheid van het coördineren van anti-pestbeleid ligt het voor de hand deze taken bij een leidinggevende te beleggen.

  • Bekijk het overzicht met Voorbeeldtaken coördineren van anti-pestbeleid (zie onderaan pagina).

 

Pesten aanpakken is een complex probleem - Ministerie van OCW 

Pesten is een complex en universeel probleem (Swearer, e.a., 2010). Op de basisschool is circa 10% van de leerlingen er slachtoffer van. Pesten heeft tal van negatieve consequenties (Salmivalli & Peets, 2009). Slachtoffers kunnen last hebben van psychische klachten, zoals gevoelens van eenzaamheid, gebrek aan zelfwaardering, geen vertrouwen hebben in anderen of depressiviteit. Niet alleen slachtoffers ondervinden (soms blijvende) problemen, ook pesters lopen het risico in hun ontwikkeling slechter af te zijn.

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap video: Wat doe jij? Waarom is pesten aanpakken zo complex.

Bekijk bovenstaande video door op de afbeelding te klikken of op deze link waar Sander Dekker laat zien welke partijen allemaal nodig zijn om pesten aan te pakken.

Pesters leren niet met overleg of met begrip voor anderen iets te bereiken en blijven vaak onaangepast gedrag vertonen. Daardoor hebben ze een grotere kans om op latere leeftijd probleemgedrag te vertonen, zoals delinquentie (Nansel e.a., 2004). Klasgenoten die niet direct bij het pesten betrokken zijn, ondervinden vaak ook hinder van ernstige pesterijen; ze voelen zich minder veilig en zijn bang om het volgende slachtoffer te worden (Nishina & Juvonen, 2005). Pesten heeft tot slot ook negatieve gevolgen voor het welbevinden van leerkrachten (zie Espelage e.a., 2013).

Bron RUG

Tips voor verbeteren toezicht van leerlingen voor scholen​

Inventariseer met collega's en met de leerlingen waar pesten op jouw school het meeste kan gebeuren zonder dat jullie dit zien.Vraag aan leerlingen: "Wie weet 2 of meer plekken op school waar het meest gepest wordt wat de juffen en meesters niet weten? 
Vaak horen wij deze voorbeelden: 

  • Alle pauzes
    • Als er nog geen leerkracht op het plein staat als de kinderen naar buiten komen
    • Spelletjes dat iemand niet mee mag doen (met bijvoorbeeld tikkertje). Of dat die persoon altijd de tikker moet blijven omdat ze iedere keer de regels veranderen.
    • De gepeste, in het goal zetten bij voetbal en zo hard mogelijk schieten (onder het mom van leuk voetballen)
  • In de kleedkamers bij de gymzaal wordt er HEEL VEEL gepest !  Als een leerling laat uit een kleedkamer komt geef die dan niet op de kop - heel vaak blijkt dat zij gepest zijn maar niet willen klikken. 
  • De gymzaal of de route daarheen
  • Bij de kapstokken
  • In de gang - duwen en trekken -  (als naar buiten mag lopen voor pauzes)
  • Op het schoolplein (achter het muurtje, achter de heuveltjes, achter de containers, achter iets ... enz.)
  • Plan goed toezicht op de plekken waar het 'druk' is met kinderen (inclusief bovenstaande plekken) en versterk daar het toezicht.
  • Check of je veiligheidsplan up-to-date is en dat het hele team daar mee bekend is.
Stop pesten direct, groepsaanpak voor effectieve interventie, lees meer >>

Deze acties hebben een positief effect bij het aanpakken van pesten binnen de school

  •  Organiseer voorlichtingsavonden voor ouders over pesten en online pesten (cyberpesten) en maak de richtlijnen bekend binnen de school voor hulp. 
  •  Bevorder de samenwerking tussen leerkrachten OP'ers en NOP'ers rond pesten. NOP'ers zien pesten ook vaak, leer ze hoe ze adequaat. kunnen ingrijpen/reageren.
  •  Werk structureel aan een positieve sfeer op school en bespreek met regelmaat het onderwerp pesten en hoe kinderen voor elkaar kunnen opkomen.
  •  Verbeter toezicht tijdens pauzes en net voor- en na schooltijd op mhet schoolplein

Leestip! 

Algemene kennis over pesten

Aandachtspunten

  • Ga na of op uw school taken rond het opvangen en begeleiden van leerlingen en ouders bij ongewenst gedrag (inclusief pesten) al belegd zijn. Zo ja, dan is de wettelijke eis voor een aanspreekpunt pesten voorzien.
  • Ga na of op uw school taken over het coördineren van schoolveiligheidsbeleid en expliciet pestbeleid belegd zijn. Zo ja, dan is de wettelijke eis voor coördineren van anti-pestbeleid voorzien.
  • Belegt u de taken die horen bij het aanspreekpunt pesten niet bij de vertrouwenspersoon, pas dan de klachtenregeling aan zodat duidelijk wordt bij wie meldingen over pesten wel gedaan kunnen worden.
  • Als de coördinerende taken niet bij een leidinggevende medewerker worden belegd, dient de persoon die de taken uitvoert over voldoende mandaat te beschikken om beslissende beleidsmaatregelen te kunnen nemen.
  • Zorg dat leerlingen en ouders weten wie op school het aanspreekpunt pesten is en wie het anti-pestbeleid coördineert. De wet Veiligheid op school heeft tot doel dat pestproblemen op school op een juiste manier worden aangepakt.

Voorbeeldtaken coördineren anti-pestbeleid

(Mede)verantwoordelijkheid voor schoolveiligheidsbeleid

  • Zorgen dat schoolveiligheid (en specifiek pesten) regelmatig op de agenda staat.
  • Zorgen voor de ontwikkeling van schoolregels en afspraken (over pesten)
  • Zorgen dat schoolregels leven binnen de school.
  • Zorgen dat er op school een anti-pestprotocol is.
  • Zorgen dat er een sanctiebeleid is.
  • Zorgen dat preventieve maatregelen worden genomen om de veiligheid op school vergroten.

Klankbord voor leerlingen, ouders en onderwijspersoneel

  • Zorgen dat schoolregels en afspraken over pesten, het anti-pestprotocol en het sanctiebeleid bij iedereen bekend is.
  • Zorgen dat leerlingen en ouders weten wie het aanspreekpunt bij pesten is op school en wie het anti-pestbeleid coördineert.
  • Zorgen dat leraren weten hoe te handelen in een pestsituatie.
  • Zorgen dat er actuele kennis is bij iedereen in het team over pesten en groepsprocessen.
  • Vragen van leraren over de aanpak van pesten beantwoorden en advies geven over de aanpak van een pestsituatie in de klas.
  • Informeren en adviseren over het inzetten en gebruik van anti-pestprogramma’s en lessen over pesten.

Zicht hebben op de beleving van veiligheid, incidenten en mogelijke risico’s

  • Zorgen dat (pest)incidenten geregistreerd worden.
  • Zorgen dat de verplichte monitoring van de veiligheidsbeleving van leerlingen wordt uitgevoerd. o Op de hoogte zin van meldingen en incidenten die bij het aanspreekpunt pesten binnenkomen. o
  • In kaart brengen van risico’s en onveiligheid aan de hand van incidenten en monitoring.
  • Preventieve maatregelen voeren naar aanleiding van onveilige situaties en pestincidenten.

Worden deze taken rond het coördineren van anti-pestbeleid niet door een leidinggevende uitgevoerd dan is beleidsadvisering een bijkomende taak. Diegene die het antipestbeleid coördineert brengt dan beleidsadviezen uit aan de schoolleiding gericht op het vergroten van de veiligheid op school.

Voorbeeldtaken coördineren anti-pestbeleid en aanspreekpunt pesten / anti-pest coördinator

Leerlingen die te maken krijgen met pesten moeten bij iemand terecht kunnen op school. Ze moeten erop kunnen vertrouwen dat het pestprobleem wordt aangepakt en dat ze veilig naar school kunnen. De Wet Veiligheid op school (po en vo) verplicht scholen om zich in te spannen om pesten tegen te gaan en te zorgen voor een veilige school. Daarin staat dat scholen:

  1. Een sociaal veiligheidsbeleid moeten uitvoeren.
  2. Twee taken binnen het onderwijsteam moeten beleggen. Er moet een aanspreekpunt zijn waar leerlingen en ouders pesten kunnen melden. Ook moet iemand het pestbeleid op school coördineren. Dit kan dezelfde persoon zijn, maar dat hoeft niet.
  3. De beleving van veiligheid en het welzijn van hun leerlingen moeten volgen. De bedoeling hiervan is dat er altijd een actueel en representatief beeld is van de situatie op school.
    (Bron: Rijksoverheid)

Dit infoblad geeft u informatie over wat een aanspreekpunt pesten doet en wie deze taak kan vervullen. Ook leest u wat wordt verstaan onder coördineren van anti-pestbeleid en door wie dat kan worden gedaan. Voor de overige verplichtingen (punt 1 en 4) verwijzen we u naar informatie over veiligheidsbeleid op onze website en het infoblad over Monitoring.

Aanspreekpunt pesten

Uw school moet beschikken over iemand die aanspreekpunt is voor leerlingen en ouders die te maken krijgen met pesten. Het aanspreekpunt vangt de gepeste leerling (en de ouders) op. Samen brengen ze de situatie in kaart en bekijken ze welke acties mogelijk zijn om de pestsituatie op te lossen. Daarbij verwijst en begeleidt het aanspreekpunt pesten eventueel naar andere medewerkers binnen of buiten de school. Een aanspreekpunt pesten is laagdrempelig en daarom bij voorkeur een bekend gezicht in de school. Ervaring met opvang, begeleiding en gesprekstechnieken is wenselijk.

  • Bekijk een uitgebreid overzicht met Voorbeeldtaken aanspreekpunt pesten (zie hieronder).

U mag zelf bepalen wie op school het aanspreekpunt pesten is. U hoeft geen nieuwe functie te creëren zoals een anti-pestcoordinator. U kunt ervoor kiezen de taak bij een persoon te beleggen die al met soortgelijke taken is belast is.

Wij laten deze taak liggen bij de vertrouwenspersoon. Dat leek ons het meest logisch. (Directeur vo school)

De vertrouwenspersoon staat in de klachtregeling van school vermeld als aanspreekpunt bij ongewenst gedrag, waaronder ook pesten. Door deze taak van de vertrouwenspersoon te bekrachtigen voorkomt u dat er teveel verschillende ‘loketten’ ontstaan. Zo blijft het voor leerlingen (en ouders) duidelijk bij wie ze moeten aankloppen bij pesten.

De vertrouwenspersoon bezit bovendien al de benodigde vaardigheden en kennis over het opvangen en begeleiden van leerlingen die te maken krijgen met ongewenst gedrag. Bijkomend voordeel is dat een vertrouwenspersoon de leerling verder kan begeleiden als de pestsituatie onverhoopt uitmondt in een klacht.

Beide verplichte taken bij één persoon?

In de Memorie van toelichting bij de Wet Veiligheid op school wordt de vertrouwenspersoon genoemd – bij wijze van voorbeeld – voor het vervullen van beide taken. De vertrouwenspersoon is dan én het aanspreekpunt bij pesten én coördineert het anti-pestbeleid. Ook in de praktijk beleggen scholen beide taken bij een persoon, vaak een anti-pestcoördinator.

Het is niet verplicht om één persoon beide taken te laten doen. Wij adviseren om beide taken bij verschillende medewerkers onder te brengen. Niet alleen omdat vergelijkbare taken en verantwoordelijkheden al bij verschillende bestaande functionarissen liggen maar ook vanwege mogelijke taakconflicten.

Een voorbeeld van een taakconflict is wanneer concrete acties genomen moeten worden vanuit de coördinerende taken bij een pestprobleem. Bij het nemen van acties gericht op het vergroten van de schoolveiligheid worden meestal anderen betrokken. Het aanspreekpunt pesten onderneemt echter alleen acties die besproken zijn met en en gewenst zijn door de gepeste leerling (en ouders). Wil een gepeste leerling nog niemand betrekken dan geeft de vertrouwenspersoon voorrang aan de wens tot vertrouwelijkheid. Het uitvoeren van de coördinerende taken kan hierdoor in de knel komen.

Wij adviseren scholen om duidelijk in kaart te brengen wie op school welke veiligheidstaken uitvoert. En zorg voor een goede afstemming en samenwerking tussen de verschillende personen.

Voorbeeldtaken aanspreekpunt pesten 

Opvang leerling/ouder

  • Opvangen van de leerling/ouder die te maken heeft met pestgedrag.
  • Luisteren naar wat de leerling/ouder te vertellen heeft.

De pestsituatie in kaart brengen

  • Vragen wat de leerling/ouder/leerkracht al gedaan heeft.
  • Duidelijk maken wat de rol van het ‘aanspreekpunt pesten’ is.

Zoeken naar en begeleiden bij oplossingen

  • Vragen hoe de gewenste situatie eruitziet.
  • Uitleg geven over hoe op school een pestprobleem wordt aangepakt.
  • In kaart brengen hoe de gewenste situatie bereikt kan worden.
  • Acties ondernemen om het pestprobleem op te lossen.
  • Schriftelijk vastleggen van ondernomen acties en gemaakte afspraken met betrokkenen.

Nazorg

  • Checken of de afspraken zijn nagekomen en het pesten is gestopt.

Verwijzen

  • In geval van strafbare feiten de ouders of meerderjarige leerling adviseren naar de politie te gaan.
  • Mocht het gesprek tussen het aanspreekpunt en leerling/ouder niet naar tevredenheid lopen of tot het gewenste resultaat leiden attendeer leerling/ouder dan op de klachtenregeling. Dat biedt de mogelijkheid dat de directie eventueel het bestuur in te schakelen bij een pestklacht.
  • Wijs op de mogelijkheid een klacht in te dienen bij de klachtencommissie als het pestprobleem niet naar tevredenheid van de leerling/ouder is afgehandeld door de directie en/of het bestuur.