Tharukshan Selvam, een 15-jarige jongen, werd langdurig gepest op school zonder dat zijn klasgenoten ingrepen. Ondanks de duidelijke signalen van pesten, bleef hij geïsoleerd en kreeg hij geen steun van de groep omstanders. Dit tragische geval laat zien hoe groepsdynamiek een cruciale rol speelt bij het in stand houden van pestgedrag. De stilte en passiviteit van zijn klasgenoten gaven de pesters impliciete goedkeuring om door te gaan.
Tharukshan’s verhaal onderstreept het belang van omstanders bij het doorbreken van pestgedrag. Onderzoek toont aan dat pesten vaak stopt wanneer omstanders actief ingrijpen. Bij Tharukshan gebeurde dit niet. De groepsdruk om te zwijgen, gecombineerd met het ontbreken van duidelijke interventies van zowel klasgenoten als schoolpersoneel, resulteerde in een situatie waarin hij steeds meer geïsoleerd raakte. Uiteindelijk leidde dit tot een tragisch einde toen Tharukshan in 2016 zelfmoord pleegde.
Dit verhaal is een schrijnend voorbeeld van hoe belangrijk het is om een cultuur binnen scholen te creëren waarin omstanders niet zwijgen, maar actief worden betrokken bij het bestrijden van pestgedrag. Leerkrachten en Anti-Pest Coördinatoren (APC’s) moeten omstanders trainen en hen voorzien van de juiste tools om in te grijpen. Groepsdynamiek kan worden doorbroken door leerlingen te leren dat ze samen verantwoordelijk zijn voor een veilige en inclusieve omgeving. Het verhaal van Tharukshan laat zien dat passiviteit een gevaarlijk signaal kan zijn voor pesters om hun gedrag voort te zetten.
Reflectie voor APC’s
1. Hoe kan jij als Anti-Pest Coördinator ervoor zorgen dat omstanders in jouw school actiever betrokken worden bij het bestrijden van pesten?
- Bewustwording creëren: Organiseer bewustmakingssessies om leerlingen te informeren over de invloed van groepsdynamiek en de rol van omstanders bij het stoppen van pesten. Laat leerlingen begrijpen dat hun stilzwijgen het pestgedrag indirect ondersteunt.
- Training en rollenspellen: Geef leerlingen praktische tools via rollenspellen om te oefenen met ingrijpen in veilige, gecontroleerde situaties. Dit helpt hen om vertrouwen op te bouwen om daadwerkelijk actie te ondernemen in pestgevallen.
- Omstanders actief betrekken: Maak het onderdeel van het pestprotocol dat omstanders worden aangemoedigd om altijd een leerkracht of mentor te informeren wanneer zij pesten signaleren. Leerkrachten kunnen het belang van deze rol benadrukken in klasgesprekken.
2. Welke concrete stappen zou je in Tharukshan’s klas hebben genomen om de groepsdynamiek te doorbreken en hem steun te bieden?
- Klasgesprek over de situatie: Direct ingrijpen door een open gesprek met de klas te organiseren over de rol van de groep in pesten. Daarbij leg je de nadruk op de schadelijke effecten van het stilzwijgend toestaan van pestgedrag en de verantwoordelijkheid van elk groepslid.
- Individuele steun: In gesprek gaan met Tharukshan en hem een vertrouwenspersoon aanbieden, zoals een mentor of leerkracht, zodat hij zich gehoord en gesteund voelt.
- Gerichte interventie met de pester(s): Bespreken met de pesters welk gedrag onacceptabel is, en indien nodig, hen laten deelnemen aan een sociale vaardigheidstraining.
- Positieve groepsinterventie: Creëer mogelijkheden binnen de klas voor het opbouwen van een positieve groepssfeer door bijvoorbeeld samen te werken aan projecten die vertrouwen en samenwerking stimuleren.
3. Welke preventieve maatregelen kun je implementeren om te voorkomen dat pesten in stilte voortduurt?
- Continue monitoring: Zorg voor regelmatige monitoring van het sociale klimaat in de klas door middel van anonieme enquêtes of vertrouwelijke gesprekken, zodat vroegtijdig pestgedrag kan worden opgespoord.
- Vaste momenten voor evaluatie: Creëer vaste momenten om pesten in de klas te bespreken, zoals wekelijks of maandelijks klassenvergaderingen waarin ruimte is voor reflectie op het gedrag binnen de groep.
- Omstandersprotocol invoeren: Formuleer een duidelijk stappenplan voor omstanders, waarin staat wat ze kunnen doen wanneer ze pesten signaleren. Dit kan het melden bij een leerkracht zijn of het actief ondersteunen van het slachtoffer.
- Leerlingen trainen: Zorg voor structurele trainingen en workshops voor leerlingen over groepsdynamiek, omstanders en pesten. Dit helpt hen beter voorbereid te zijn om in te grijpen als pesten zich voordoet.
Les voor scholen
De tragedie van Tharukshan benadrukt het belang van een sterk pestprotocol waarin de rol van omstanders centraal staat. Door actieve interventie en groepsverantwoordelijkheid te stimuleren, kunnen scholen bijdragen aan een veiligere omgeving voor alle leerlingen.