Maar hoe kun je een catfish herkennen en hoe voorkom je dat je het slachtoffer wordt van een catfish? Hoewel ze ontzettend goed zijn in het spelletje dat ze spelen, zijn er een aantal manieren waarop je kunt zien dat de persoon waarmee je in contact bent toch daadwerkelijk een catfish is. Zo zijn de foto’s vaak niet altijd even overtuigend, en lijken ze regelmatig rechtstreeks van een online databank te komen. Ze hebben vaak meer vrienden of volgers dan anderen, lijken online weinig interactie te hebben en delen niet altijd veel over hun persoonlijke leven. Logisch, want dat persoonlijke leven is heel wat anders dan het beeld dat ze van zichzelf willen creëren bij hun slachtoffer. Om zeker te zijn dat je niet met een catfish te maken hebt, kun je de volgende stappen ondernemen.
1. Google is je vriend
[Computerscherm met Vergrootglas] Heb je zo je twijfels bij een nieuw online contact? Gebruik Google dan om de waarheid boven water te halen. De voornaam, achternaam en woonplaats van de persoon zouden een direct spoor van internetgebruik op moeten leveren. Stel, hij/zij wil je niet zijn of haar achternaam geven, dan weet je waarschijnlijk al genoeg. Een paar basisgegevens kunnen het volgende opleveren: social media accounts, foto’s, websites en ga zo maar even door. Lijkt de persoon met wie je in contact bent gekomen geen duidelijke internetactiviteit te hebben, dan kan het zijn dat je met een catfish van doen hebt.
2. Vind de oorsprong van de profielfoto’s
Iedere catfish heeft wel een profielfoto op zijn of haar account staan. Door gebruik te maken van Google Images kun je direct zien waar deze foto oorspronkelijk vandaan komt. Werkt dit niet? Dan vraag je natuurlijk om een aantal andere foto’s waar het gezicht duidelijk zichtbaar is. Een foto met zijn of haar beste vrienden bijvoorbeeld.
3. Check de vriendenlijst
Maakt de potentiële catfish gebruik van social media? Dan is het niet moeilijk om vrienden en connecties te onderzoeken. Reageren mensen in zijn vriendenlijst bijvoorbeeld überhaupt op zijn posts, of lijken ze deze weleens? Kun je de mogelijke catfish terugvinden op foto’s van zijn vrienden? Twijfel je nog steeds, dan kun je ook één van zijn/haar ‘beste vrienden’ benaderen om te kijken of deze persoon inderdaad is wie hij zegt dat hij is.
4. Start een videochat
[videochat] Een persoon die zich als iemand anders voordoet, zal niet zomaar in zijn of haar ware gedaante willen worden gezien. Probeer dan ook zo snel mogelijk een videochat te starten om op deze manier even echt kennis te kunnen maken. Krijg je direct allerlei smoesjes, en worden ook ontmoetingen geannuleerd door traumatische ervaringen zoals het overlijden van een familielid of een plotseling ongeluk? Dan kan het zomaar zijn dat je met een catfish te maken hebt.
5. Luister naar je gevoel
Soms kun je een catfish al herkennen zonder één van bovenstaande strategieën te gebruiken. Zit er iets niet helemaal lekker voor je gevoel, of lijkt het niet helemaal te kloppen? Vraagt de persoon in kwestie bijvoorbeeld om geld, persoonlijke informatie, of zijn al zijn of haar social media profielen op dezelfde datum aangemaakt? Dring dan meteen aan op een videochat. Blijkt een videochatgesprek (of zelfs echte ontmoeting) nooit mogelijk te zijn en eindig je iedere keer weer met een schuldgevoel? Dan word je waarschijnlijk bespeeld en kun je het contact het beste direct verbreken. Luister dus goed naar je gevoel.
Beluister onderstaande Podcast Pixelshit - Catfish
Melissa heeft het thuis niet zo leuk, maar ze kan eruit ontsnappen als ze chat met Sem. Nadat ze Sem op zijn verzoek een naaktfoto stuurt, doet hij ineens heel anders. Is hij oprecht of is het een Catfish? Heftige verliefdheid slaat om in een zwart gat van angst. Durft Melissa nog die ene helpende hand te grijpen? In de kinderpodcast Pixelshit (EO en Zapp) hoor je korte luisterverhalen over online problemen van jongeren. In deze aflevering Catfish komen onderwerpen voorbij als: online verliefd worden, catfishing, grooming, pedofilie, online misbruik, sexting, naaktfoto, nepprofiel, fakeprofiel, helpwanted, hulplijn bellen.
Catfishing bij kinderen: pas op voor vreemden
Hoewel de meeste catfish zich richten op de leeftijdsgroep van 40 tot 65 jaar, richten zich ook steeds meer catfish zich op een nog kwetsbaardere doelgroep: kinderen. Vooral tieners worden steeds vaker slachtoffer van een catfish. Een volwassen man die zich bijvoorbeeld voordoet als een 15-jarige tiener, en op deze manier een vertrouwensrelatie met het slachtoffer aangaat. Meer dan eens worden jonge kinderen en tieners slachtoffers van deze oplichting, en in sommige gevallen zelfs slachtoffer van bijvoorbeeld een ‘loverboy’. Het is dus voor zowel ouder als kind ontzettend belangrijk om internetcontacten altijd onder de loep te nemen. Hoewel het onmogelijk (en ook overbodig) is om het internetgedrag van een kind continu te monitoren, kun je als ouder wel de nodige voorlichting geven over internetveiligheid. Vertel je kinderen bijvoorbeeld om nooit (intieme) foto’s te versturen, zeker niet naar vreemden, en geen ontmoetingen te realiseren met contacten die ze online hebben leren kennen. Willen ze deze persoon toch graag ontmoeten? Dan ga jij als ouder natuurlijk mee. Op deze manier zorg je ervoor dat ook kinderen goed nadenken over hun internetgebruik en de mogelijke consequenties. Zo help je ze de nodige stappen te nemen om catfishing te voorkomen.
Lees ook:
- Grooming (de online kinderlokker)
- Grooming voor tieners en jongeren
- short English video: What is grooming/catfishing
- korte video Red flags - hoe herken ik een catfish
- Slachtoffer geworden van Catfish 3 tips
Wat te doen wanneer je het slachtoffer bent van catfishing
Nu kan het altijd voorkomen dat je toch het slachtoffer bent geworden van catfishing. Wanneer je erachter komt dat alles wat je verteld is een leugen was, kan dit ontzettend verwarrend zijn. Mocht er sprake zijn van fraude, dan kun je hier het best direct de politie en de Fraudehelpdesk bij betrekken. Zorg dat je, wanneer je het contact wilt verbreken, alle contactgegevens van deze persoon blokkeert; van het e-mailadres tot het telefoonnummer. Na blokkade kun je deze gegevens verwijderen, en alsnog de moeite nemen om de politie of de Fraudehelpdesk te contacteren. Het kan zomaar eens zijn dat je een toekomstig slachtoffer veel pijn en moeite bespaard.
Kennen jullie het programma Catfish? Sinds november 2012 wordt het uitgezonden op MTV naar aanleiding van een documentaire van Nev Schulmann over hoe hij hier zelf het slachtoffer van werd. Een catfish is een persoon die zich op het internet voordoet als iemand anders. In Amerika zijn er duizenden slachtoffers en het programma heeft inmiddels al rond de 70 afleveringen. Ik vind het een erg interessant en fascinerend programma om naar te kijken, maar als je er echt over na gaat denken…
Les idee 223 #Tagged #Dating Tinder video voor VO-onderwijs van KRO NCRV
Als Caty afspreekt met een leuke jongen via Tinder, krijgt ze nóg een verleidelijke match. Voor wie moet ze nu gaan? Aflevering van dramaserie #tagged over onbedoelde gevolgen van smartphonegebruik. NB: Deze video ervaar je beter op groot scherm, niet op je smartphone.
Mocht de video hieronder niet zichtbaar zijn, ga dan naar https://www.npo3.nl/tagged/03-12-2018/WO_KN_14937517
Nev en Max, de twee presentatoren, reizen heel Amerika door om er achter te komen met wie ze nu eigenlijk te maken hebben. Ze worden ingeschakeld door een mogelijk slachtoffer van catfishing en starten een volledig internetonderzoek. In Amerika is het een groots begrip, terwijl je in Nederland vrij weinig hoort over Catfishing. Het doel van het programma is om erachter te komen wie de catfish nu werkelijk is en waarom hij/zij het gedaan hebben. Zoals je misschien al kan aanvoelen, gaat het zo’n 9 van de 10 keer ook daadwerkelijk om een catfish en niet om iemand die 100% zichzelf is.
Het is schokkend dat mensen soms wel jaren lang zichzelf als iemand anders voor kunnen doen. Van de andere kant heb ik er misschien ook wel een soort van twisted bewondering voor. Maar als je kijkt naar alle slachtoffers die er gemaakt worden... Mensen plannen hun toekomst met iemand die uiteindelijk een catfish blijkt te zijn. Soms weten catfishes ook hele vriendschappen te verwoesten en de personen in een soort van isolement te krijgen. Maar dit alles vind ik niet eens het meest schokkend. Hetgeen wat ik schokkender vind is de persoon achter de catfish. Vaak zijn dit juist niet de zekere types die je verwacht. Aan de ene kant zijn het mensen die onzeker zijn over zichzelf. Ze kiezen foto’s van een ander iemand om zichzelf knapper of spontaner voor te doen komen. Aan de anderen kant zijn het niet de populaire jongens of meisjes die een grapje willen uithalen met iemand, nee, het zijn de mensen die (zwaar) gepest zijn in hun jeugd. Vaak hebben ze zelf niet eens door dat zíj nu verkeerd gedrag vertonen. Ze willen even controle over hun leven hebben, zoals anderen dat tijden over hun leven hebben gehad. Ze willen, soms onbewust, ook anderen de pijn laten voelen die zij hebben gevoeld. En doordat het internet het zo makkelijk maakt, kiezen ze daar een complete vreemdeling voor die ze nog nooit in hun leven ontmoet hebben. Pas als Nev en Max hun aanspreken, beseffen ze wat ze al die tijd hebben gedaan. De andere persoon krijgt ineens een gezicht, waardoor het persoonlijker wordt.
Bijzonder, of niet? Ik vond het schokkend om te ontdekken dat de gepeste degene is die dit doet. Het is voor mij een soort eye-opener dat mensen niet bewust zijn van wat ze doen en wat voor impact ze hebben op iemand anders zijn leven. Terwijl ze er zo bewust van zijn geweest hoe anderen hun pijn hebben gedaan, gaat er geen lampje branden dat anderen nu pijn krijgen door dit handelen. Ik hoop dat ik jullie met dit stuk ook wat kan laten zien. Er is geen reden voor zulk gedrag. Het bewustzijn moet groter worden wat ons handelen, ons gedrag, nu eigenlijk met anderen doet.
Hoewel ik het programma Catfish echt heel leuk vind, hoop ik toch dat er niet veel seizoenen meer gemaakt hoéven te worden. Dit zou namelijk betekenen dat mensen zich niet meer achter het internet gaan verschuilen en zich niet meer voor willen doen als iemand die knapper is, beter is, leuker is of wat dan ook. Het is belangrijk voor mensen om vertrouwen in zichzelf te hebben. Jij bent mooi zoals je bent en niemand is perfect. Daar moet je je aan vasthouden. Natuurlijk heb ik ook dingen bij mezelf waar ik niet blij mee ben. Bijvoorbeeld mijn gewicht is iets waar ik mij altijd druk om zou blijven maken en waar ik ook al nodige opmerkingen over heb gekregen. Maar dit mag voor mij, maar ook voor jou, geen reden zijn om je anders voor te gaan doen. Zo’n rookgordijn zal jou zelf ook niet gelukkig maken. Daarnaast moet je er ook aan denken wat voor schade het anderen aanbrengt. Niet alleen degene die jij catfished is hier de dupe van, maar ook degene waarvan de foto’s ‘gestolen’ worden.
Ik hoop dat mijn stuk je weer een beetje meer ‘internetetiquette’ bij heeft gebracht en dat je inziet dat NIEMAND dit nodig heeft. Wees trots op jezelf! Blog van vrijwilligster Kelly
Hoe herken ik catfishing?
Je kent de benaming ‘catfishing’ misschien wel van de documentaire of de Amerikaanse MTV show ‘Catfish’. Dit is een show waarbij het allemaal draait om een persoon die zich online anders voordoet dan wie hij (of zij) daadwerkelijk is. Dat is ook precies wat een catfish is: een persoon die in werkelijkheid iemand anders is, dan de persoon die hij of zij online zegt te zijn. Nu kan catfishing natuurlijk heel onschuldig zijn; een onzeker persoon zet de foto van een knappe onbekende op zijn of haar profiel om zo makkelijker in de smaak te vallen. Maar het kan ook veel minder onschuldige doeleinden hebben. Voorbeelden hiervan zijn anoniem pesten, online stalken, internet fraude, oplichting, of zelfs het aangaan van een neprelatie om op deze manier geld los te krijgen bij het slachtoffer.
Kan het mij ook overkomen?
[hartjes-sms] “Dat zou mij nooit overkomen”, denk je misschien. Maar het ontmaskeren van een catfish is minder makkelijk dan je denkt. De ‘professionele’ catfish weet namelijk precies wat hij doet, en hoe hij het moet spelen om het slachtoffer direct te laten geloven dat hij of zij daadwerkelijk met deze persoon van doen heeft. Apps als Tinder, maar ook social media kanalen als Twitter en Facebook worden dan ook actief gebruikt om mensen op te lichten. De catfish weet op gevoelens in te spelen, een vertrouwensband aan te gaan, een menigte op te jutten of zelfs liefdesgevoelens te creëren om het slachtoffer (of meerdere slachtoffers) op deze manier tot dingen aan te zetten waar hij of zij anders misschien wel twee keer over na zou hebben gedacht. Het is dan ook niet voor niets dat:
ruim 83 miljoen Facebook accounts nep zijn
één op de vier Nederlanders in 2018 slachtoffer is geworden van internetfraude
ruim 60% van de slachtoffers zelfdodingsgedachten had na het ontdekken van de catfish