'Giftige werksfeer bij ministerie VWS', FNV luidt noodklok

Bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) is sprake van een 'angstcultuur' en 'giftige werksfeer', blijkt uit onderzoek van vakbond FNV. Honderden ambtenaren klaagden over grensoverschrijdend gedrag. Daders bevinden zich tot aan de top toe, concludeert de bond.

'Elke dag met angst naar mijn werk'

RTL Nieuws sprak met een werknemer van VWS die het grensoverschrijdende gedrag aan den lijve ondervond. Ze noemt de werkcultuur 'verziekt', met 'heel veel pestgedrag, met name van leidinggevenden'. Leidinggevenden roddelen en trekken sommige werknemers voor. Ook houden sommigen elkaar de hand boven het hoofd.

De werknemer heeft gezien dat er tegen collega's werd geschreeuwd en dat iemand tegen zijn schouder werd gebeukt. "Daardoor is er een hoog ziekteverzuim, mensen vallen langdurig uit of gaan weg", vertelt ze.

"Ik ging elke dag met angst naar mijn werk en durfde me niet uit te spreken, ik heb het gevoel dat ik stil sta in mijn carrière en ik ben vooral heel wantrouwend geworden." Er is een meldsysteem, maar werknemers bij VWS die zich uitspreken worden volgens haar niet gezien en gehoord. "Ze worden naar huis gestuurd, ziek gemaakt of weggepest."

'Probleem in de leiding'

Ook volgens een andere persoon die RTL Nieuws sprak zit het probleem in de leiding. Toen deze aan de bel trok, zei zijn leidinggevende: "Ik ervaar deze problemen niet"

De vertrouwenspersoon kon weinig betekenen. Toen het jaarcontract verlengd moest worden lag er opeens een dik dossier met allemaal beschuldigingen. "Ik ben echt persoonlijk onderuitgehaald en niet op een nette manier. Ze bleven natrappen."

Meer dan 500 ambtenaren vulden een enquête in. Ook interviewde FNV verschillende werknemers van VWS over hun ervaringen. De resultaten zijn vandaag aangeboden aan de Tweede Kamer.

De Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) stelt een onderzoek in naar de praktijken. "Wij vinden de signalen dermate ernstig dat we nu richting de politiek alarm slaan", zegt Jong. "Veilig en gezond werk is de verantwoordelijkheid van de werkgever, zeker als die werkgever ook de wetgever is."

Volgens FNV kwamen er afgelopen najaar meldingen binnen die snel in aantal opliepen. Het was aanleiding voor een breder onderzoek. Werknemers werden gevraagd naar hun ervaringen met sociale veiligheid, discriminatie en verbaal en fysiek geweld. De conclusie is volgens de bond dat de werkvloer op veel plekken onveilig is. 

Jong noemt het 'alarmerend' dat zich juist aan de top veel daders bevinden: in veel gevallen is het de leidinggevende die de grens overschrijdt, terwijl die juist moet zorgen voor een veilig klimaat, stelt ze. Sommige werknemers krijgen daarentegen het zwijgen opgelegd door hun manager. De directie van VWS zou daar bovendien weinig aan doen.

'Gedacht aan zelfdoding'

De gevolgen zijn schrikbarend, stelt FNV. Bijna alle slachtoffers melden last te hebben van stress- en burn-outklachten en daardoor minder goed te functioneren.

24 ambtenaren zeggen daarbij te hebben nagedacht over zelfdoding als gevolg van grensoverschrijdende gedrag. Dat is volgens Jong bovengemiddeld en een hele ernstige zaak.

'Cultuuromslag nodig'

Volgens FNV is er een cultuuromslag nodig. Leidinggevenden moeten volgens de bond bijvoorbeeld geschoold worden in het creëren van een veilige werksfeer en het optreden tegen grensoverschrijdend gedrag.

Meldingen over dat gedrag zouden objectief moeten worden onderzocht. Ook moet er meer hulp komen voor mensen met suïcidale gedachten.

VWS noemt rapport pijnlijk

VWS noemt het rapport in een schriftelijke reactie 'pijnlijk', vooral voor de betrokkenen. "Voor ons als bestuursraad vormt deze publicatie een extra aansporing om waar dat nodig is de omgangsvormen te verbeteren en de sociale veiligheid te vergroten", aldus het ministerie. Op dit moment wordt een onderzoek uitgevoerd onder medewerkers en wordt er volgens het ministerie besproken welke stappen er kunnen worden gezet om de situatie te verbeteren.

VWS benoemt ook dat veel werknemers het geschetste beeld door FNV niet herkennen en juist met plezier op het ministerie werken. 'Er leven vragen over de opzet en de representativiteit van de FNV-enquête', aldus VWS.

Heb jij vragen over zelfdoding?

Stichting 113: bel 113 of 0800-0113 (gratis), of anoniem via de chat op de website 113.nl 

24 uur per dag bereikbaar, 7 dagen per week