Hoewel educatief gebruik van telefoons in de klas kansen biedt, zijn de nadelen van niet-educatief gebruik groot. Het kan onder andere negatieve effecten hebben op sociale vaardigheden en sociaal-emotioneel welbevinden. Ook beperkt telefoongebruik de leerprestaties, vooral door afleiding door multitasken. Goede instructie over multitasken en een duidelijk en consequent schoolbeleid kunnen de nadelen van smartphonegebruik in de klas tegengaan, zonder de kansen ervan te belemmeren.
Vrijwel alle 13- tot 18-jarige leerlingen hebben een mobiele telefoon. Van alle kinderen van 10 tot 12 jaar was dit in 2015 al 78 procent. Veel scholen kunnen bijna niet meer om het (educatief) gebruik van mobieltjes heen; leerlingen gebruiken ze om hun roosters te bekijken, hun cijfers op te vragen of om hun huiswerk in te plannen. Steeds meer docenten beginnen hun les met een Kahoot!-quizje of sturen hun leerlingen via speciale apps links naar informatieve YouTube-video’s.
Sociale factoren
Er lijkt een verband te bestaan tussen het versturen van tekstberichten, sociale druk voelen en problematisch telefoongebruik. Recent onderzoek onder 412 Zwitserse jongeren (gemiddelde leeftijd 14 jaar) toont aan dat er positieve relaties bestaan tussen problematisch telefoongebruik en een slecht humeur en verminderd psychologisch welzijn. Ook zijn er sterke relaties tussen hyperactiviteit, gedragsproblemen en problematisch telefoongebruik. Het is niet duidelijk wat de richting van de relatie tussen deze factoren is: problematisch telefoongebruik kan een oorzaak zijn van gedragsproblemen, maar gedragsproblemen kunnen ook bijdragen aan problematisch telefoongebruik (of beide).
Dat betekent overigens niet dat er per se een negatieve relatie is tussen het (problematisch) gebruik van mobiele telefoons en sociale relaties van leerlingen. Jongeren geven ook wel aan dat ze door sociale media andere leerlingen leren kennen of zich goed in een ander kunnen inleven. Ze weten ook best goed dat je informatie op sociale media goed moet controleren, dat mensen zich anders kunnen voordoen dan hoe ze echt zijn, en dat je geen domme dingen op sociale media moet posten. Is dit laatste toch het geval, dan worden ze hierop aangesproken door hun vrienden. Sociale media hebben dus ook een controlerende functie.
Leerprestaties
Smartphonegebruik heeft een negatieve invloed op de leerprestaties. Zo blijkt uit onderzoek onder 16-jarige leerlingen dat zij met een verbod op telefoons in de klas substantieel hoger scoorden op een toets dan leerlingen die wél een telefoon mochten meenemen. Het sturen of ontvangen van relevante berichtjes (bijvoorbeeld over de lesstof) blijkt geen significant negatief effect te hebben op de leerprestaties, terwijl het versturen van niet-relevante berichten wel een significant negatief effect heeft. Wel scoren leerlingen zonder telefoon nog steeds beter. De oorzaak van deze negatieve relatie is volgens veel wetenschappers het multitasken.
Voorlichting
Een verbod op mobiele telefoons in de les lijkt een gemakkelijke oplossing. Hiermee belemmer je echter wel de educatieve mogelijkheden die mobiele apps kunnen bieden. Bovendien kan het gereguleerd gebruik van mobiele telefoons voor educatieve doeleinden een positiever idee zijn dan het volledig verbieden ervan. Scholen zouden dus voornamelijk moeten inzetten op voorlichting over het gebruik van smartphones tijdens de les: voor leerlingen als waarschuwing voor wat het multitasken met je leerprestaties doet. Voor docenten als ondersteuning bij het inzetten van smartphones voor educatieve doeleinden en het handhaven van duidelijke regels.
Wanneer op de basisschool of middelbare school al aandacht besteed wordt aan (de nadelen van) niet-educatief smartphonegebruik, zullen leerlingen betere zelfregulatievaardigheden ontwikkelen. Deze vaardigheden zijn van belang als leerlingen de overstap maken van de middelbare school naar vervolgonderwijs. Des te beter leerlingen zich kunnen concentreren op een les of op hun huiswerk zonder constante afleiding, des te beter zullen zij deze vaardigheden kunnen toepassen tijdens hun vervolgstudie, waar de invloed van de docent minder groot is.
Meer weten?
Lees het volledige rapport opgesteld als antwoord op deze vraag, inclusief geraadpleegde bronnen.
Bron Kennisrotonde