Sexting is normaal bij jongeren, maar ze kunnen de impact niet inschatten

Geile teksten of pikante foto's of filmpjes versturen - en cyberpesten zijn weer volop in het nieuws. Gie Deboutte, expert in pesten en voorzitter van het netwerk "Kies kleur tegen pesten", zegt dat het grote probleem is dat jongeren het niet in perspectief kunnen zetten als het misloopt en bijvoorbeeld naaktfoto's gebruikt worden bij cyberpesten, terwijl jongeren hoe dan ook emotioneel heel kwetsbaar zijn. Deboutte pleit voor een centraal meldpunt.

Drama's zoals de 15-jarige jongen die uit het leven is gestapt, komen Deboutte helaas bekend voor, maar gelukkig blijven ze hoogst uitzonderlijk, zegt hij. 

Het grote probleem is dat jongeren, door het jong zijn alleen al, dingen moeilijker kunnen nuanceren, en minder makkelijk een oplossing vinden. Dat geldt nog meer voort sommige jongeren in het bijzonder, zegt Deboutte, zoals jongeren die al onder druk staan, die onder druk worden gezet om dingen tegen hun zin te doen, of die uitgesloten worden uit de groep. Als dergelijke jongeren, die al op een andere manier gepest of lastiggevallen worden, zich dan ook nog via de sociale media aangevallen voelen, in hun blootje gezet, dan hebben ze het extra zwaar te verduren.

Bij cyberpesten is het immers vooral de "dubbelop", zegt Deboutte, die het voor jongeren zo zwaar maakt, omdat ze dan op geen enkel ogenblik nog veilig zijn, en het versterkende effect van cyberpesten is dat de pestkoppen hun macht vergroot zien, terwijl de slachtoffers een nog groter verlies van controle ervaren, in een nog groter isolement terechtkomen, en de schande en schaamte nog sterker voelen.

Cyberpesten is volgens Deboutte een groot probleem, ook al komt het puur op basis van de cijfers nog minder voor dan gewoon pesten. In twee derde van de gevallen is cyberpesten bovendien gelinkt aan gewoon pesten, wat maakt dat die jongeren extra kwetsbaar zijn.

Bepaalde groepen lopen meer risico op cyberpesten: jongeren die wat excentriek zijn, die opvallen, jongeren die in de knoop zitten met hun genderidentiteit, jongeren die zwaarlijvig zijn en jongeren met een visuele handicap. 

Het is een groot probleem, in de groep van de 10- tot 18-jarigen worden 34.500 jongeren wekelijks gepest, zegt Deboutte. De schade die daardoor wordt aangericht, is volgens een studie in "The Lancet Psychiatry" relatief gezien groter dan de schade door seksueel misbruik bij jongeren in de eerste acht levensjaren, zegt hij.

Achter sexting bij jongeren moeten we niets bijzonders zoeken, volgens Deboutte. Het maakt deel uit van het zoeken naar hun seksuele identiteit, het aanknopen van relaties, het beleven van intimiteit op een andere manier. Jongeren maken al lang geen onderscheid meer tussen on- en offline, voor hen is dat één wereld, één gebeuren.

En dus lijkt het niet meer dan logisch dat ze ook langs die weg contact onderhouden met iemand die hun vriend of vriendin is, en willen ze daar ook intimiteit beleven. Dat maakt deel uit van hun seksuele ontwikkeling, zegt Deboutte.  

Alleen houden jongeren, ook diegenen die pestgedrag hebben vertoond, geen rekening met de enorme impact als die pikante beelden vrijkomen, en gedeeld worden met anderen voor wie ze niet bedoeld zijn.

Minderjarige jongeren zijn zich vaak niet bewust van het pure illegale karakter van het verspreiden van die beelden, zegt Deboutte, dat een samenleving zegt: "Dit kan niet".

Daarom is het enorm belangrijk dat jongeren van de ouders en via school te horen krijgen waar dit voor staat, wanneer het oké is, hoe je je daartegen beschermt, en waarom je het niet mag doen. Dat moet hen bijgebracht worden, want "die jonge hersentjes en dat jonge bruisende leven" zijn zich daar niet altijd van bewust.

Drama's geheel vermijden gaan we nooit kunnen waarschijnlijk, zegt Deboutte, maar het is zeker zo dat we jongeren moeten leren dit te hanteren. Zodat ze weten dat het deel uitmaakt van hun intimiteit en relatie, dat het een van de dingen is die ze als jong verliefd koppel kunnen beleven, maar alleen, als je beeldmateriaal opneemt, moet je er voor zorgen dat he onherkenbaar bent.

Je gaat er natuurlijk van uit dat die foto niet gedeeld zal worden, maar keer op keer merken we toch dat het gebeurt, zegt Deboutte, uit weerwraak, of om mee te pochen....

En dan is die impact er ineens, en jongeren weten niet hoe ze daar mee om moeten gaan. Ze moeten ook leren dat wanneer ze in de knel raken, ze absoluut met mensen in gesprek moeten gaan, ondanks de schaamte en de schuldgevoelens, met een vertrouwenspersoon, iemand op school, hun ouders, of een vriend...

Deboutte zegt dat er al lang gepleit wordt voor een centraal meldpunt, waar jongeren terecht kunnen als ze in de knoop zitten. En het zijn niet alleen jongeren, zegt hij, ook ouders en scholen zitten soms met de handen in het haar bij zo'n delicate situaties, en het zou echt een verschil maken volgens Deboutte als men zo'n centraal meldpunt zou installeren.