In vrijwel iedere klas wordt gepest.

Kinderen die gepest worden, voelen zich vaak eenzaam, angstig en verdrietig. De negatieve gevolgen van pesten kunnen lang aanhouden. Zo hebben kinderen die gepest worden in hun latere leven vaker last van depressies dan kinderen die niet gepest worden.

In de afgelopen jaren heeft er een verschuiving in de publieke opinie over pesten plaatsgevonden. Waar pesten voorheen als iets onschuldigs – of zelfs iets waarvan je sterker wordt – werd beschouwd, is er vandaag de dag veel aandacht voor de negatieve gevolgen van pesten. Pestincidenten worden breed uitgemeten in de media en scholen zijn sinds 2015 ook wettelijk verplicht zorg te dragen voor een sociaal veilige school.

Tegelijkertijd is er ook een grotere druk op leerkrachten komen te liggen. Hun taak is niet langer enkel het vergroten van de kennis van hun leerlingen, maar ook het oplossen van sociale problemen in de klas, zoals pesten. Ondanks dat er veel van hen verwacht wordt, zijn leerkrachten nog niet voldoende toegerust om pesten succesvol aan te pakken.

Er is te weinig aandacht voor de rol van de leerkracht

Dat komt vooral omdat er in de opleiding van leerkrachten maar weinig structurele aandacht voor pesten is.

Ook in succesvolle anti-pestprogramma’s zoals KiVa is er relatief weinig aandacht voor de rol van de leerkracht. Het takenpakket van leerkrachten is dus weliswaar groter geworden – er wordt meer dan voorheen van hen verwacht dat ze pesten effectief aanpakken –, maar ze hebben niet voldoende handvaten om deze extra taken uit te voeren.

Succesvolle aanpak begint met signaleren

Dat meer aandacht voor pesten in de opleiding van leerkrachten nodig is, blijkt ook uit mijn promotieonderzoek. Het pesten succesvol aanpakken, begint bij signaleren. Dat is echter een bijzonder lastige opgave. Pesters gedragen zich strategisch en pesten vooral buiten het zicht van de leerkracht waardoor deze het vaak niet kan zien. Leerkrachten lijken er echter vanuit te gaan dat zij het pesten wel degelijk zien gebeuren.

Daarnaast zijn leerkrachten in de veronderstelling dat hun leerlingen het aan hen vertellen als ze gepest worden.

Echter, hun leerlingen geven aan dat ze het maar zelden aan de leerkracht te vertellen als ze gepest worden. Het is belangrijk dat leerkrachten leren hoe ze pesten effectiever kunnen signaleren. En dat zij weten dat als ze het pesten niet zien en er niets over horen, dat niet betekent dat er in hun klas helemaal niet wordt gepest.

Leerkrachten negeren signalen: ‘In mijn klas wordt niet gepest’

Daarnaast suggereert mijn onderzoek dat sommige leerkrachten de neiging hebben om pesten te bagatelliseren. Hoewel er in vrijwel iedere klas gepest wordt, zijn er leerkrachten die zeggen dat dit in hun klas niet gebeurt en dat leerlingen die zeggen gepest te worden, overdrijven.

Een mogelijke verklaring hiervoor is dat leerkrachten zo onder druk staan om pesten op te lossen dat ze niet durven toegeven dat er gepest wordt in hun klas. Het is belangrijk dat de leerkrachten en iedereen in hun omgeving, bijvoorbeeld ouders en schooldirectie, beseffen dat pesten in vrijwel iedere klas voorkomt en dat het niet betekent dat leerkrachten hun werk niet goed doen als er gepest wordt.

Pesten stoppen is niet iets voor tussen de bedrijven door

Ten slotte hebben leerkrachten maar weinig tijd om aan pesten te besteden omdat ze al ontzettend druk zijn met andere taken. Het oplossen van pesten is bijzonder complex en vraagt een voortdurende inspanning van de leerkracht. Er is helaas geen quick fix. Als leerkrachten niet voldoende tijd hebben om aandacht aan het pesten te besteden, is het niet redelijk te verwachten dat zij het tussen de bedrijven door succesvol zullen kunnen stoppen.

Ondanks dat er in toenemende mate van leerkrachten verwacht wordt dat zij pesten voorkomen en oplossen, zijn zij hier nog niet voldoende op toegerust. Opleidingen moeten aankomende leerkrachten expliciet gaan leren hoe ze pesten kunnen signaleren. Daarnaast moet er een klimaat gecreëerd worden waarin leerkrachten durven toe te geven dat er in hun klas gepest wordt. Pesten aanpakken kost veel tijd. Er zou daarom in het takenpakket van leerkrachten meer tijd ingeruimd moeten worden om het pesten in hun klas op te lossen.

Beau Oldenburg werkt als onderzoeker bij de vakgroep sociologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Haar volledige proefschrift ‘Bullying in schools: The role of teachers and classmates’, Rijksuniversiteit Groningen, 2017 is hier te downloaden.

Bron: Sociale Vraagstukken

Bullying in schools

The role of teachers and classmates

 

Promotie:	B. (Beau) Oldenburg, PhD
Wanneer:	19 januari 2017
Aanvang:	14:30
Promotor:	prof. dr. D.R. (René) Veenstra
Copromotor:	prof. dr. M.A.J. (Marijtje) van Duijn
Waar:	Academiegebouw RUG
Faculteit:	Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

Leerkrachten niet altijd voldoende toegerust om pesten aan te pakken

Beau Oldenburg onderzocht welke rol leerkrachten spelen bij het tegengaan van pesten. Hieruit blijkt dat de leerkracht niet altijd voldoende toegerust is om pesten aan te pakken. ‘Het is voor leerkrachten bijvoorbeeld heel moeilijk om vast te stellen of iemand echt gepest wordt, omdat pesten vaak buiten hun gezichtsveld plaatsvindt. Maar het is van groot belang dat elk signaal over pesten serieus genomen wordt,’ zegt Oldenburg. ‘Daarbij moeten leraren realistische doelen stellen. Het is onmogelijk om pesten helemaal uit te bannen, maar leraren kunnen wel een verschil maken en de situatie voor pestslachtoffers echt verbeteren.’

Tijdens de landelijke ‘Week tegen Pesten’, afgelopen september, gaf Oldenburg in online video’s dagelijks tips over het versterken van de persoonlijke stijl van de leraar en het stimuleren van een sociaal veilige klas. In een Unifocus-video licht zij haar onderzoek toe.

Beau Oldenburg deed haar promotieonderzoek bij de afdeling Sociologie van de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen, onderzoekschool ICS, gefinancierd door Onderwijsbewijs. Als postdoc-onderzoeker gaat zij verder met onderzoek naar pesten. Ze is tevens beleidsmedewerker bij het ICS.

 

Proefschrift: http://hdl.handle.net/(...)c0-8c83-3e150db6028e