Cyberpesten: Voorkomen is beter dan genezen

“Hij vertelde dat hij gepest werd en zich alleen voelde. Hij zei ons dat niemand met hem praat op school”, zo zegt de zus van een 15-jarige jongen die zelfmoord pleegde als gevolg van cyberpesten tegen L1. Nrc meldde afgelopen januari 2017 dat deze jongen via social media is getreiterd en dat er foto’s werden geplaatst met zijn naam eronder door anonieme accounts. Helaas is dit niet alleen bij deze jongen het geval maar wordt 7% van de basisschoolleerlingen en ruim 17% van de leerlingen van het voortgezet onderwijs online gepest. Deze ernstige gevolgen mogen niet meer gebeuren. Het cyberpesten moet voorkomen kunnen worden. En dat is waar leerkrachten, ouders en het kind samen voor kunnen zorgen.

Leerkrachten en ouders tegenover elkaar

In de huidige maatschappij staan ouders en leerkrachten in feite tegenover elkaar en geven elkaar vooral de schuld van cyberpesten. Gisèle Sarolea werkt met gezinnen die moeite hebben met elkaar te communiceren, is transactioneel analist en heeft een verleden in het onderwijs. “Een leerkracht is de directeur van de klas. Een leerkracht weet alles beter en moet snel weten te anticiperen op datgene wat er gebeurt. Eigenlijk moet een leerkracht steeds het voortouw nemen. Dat doet iets met iemand en er zijn veel leerkrachten die deze houding ook aannemen naar ouders. Want leerkrachten die willen het allerbeste voor het kind, maar kijken daardoor alleen naar het kind en naar meer dan het hele systeem er omheen. Hierdoor overrulen ze daarmee de ouders, want die willen ook het beste voor het kind. Eigenlijk moeten de leerkrachten en ouders samen kijken hoe zij er voor kunnen zorgen dat het goed gaat met het kind.”, aldus Gisèle Sarolea. Leerkrachten horen de ouders te begeleiden in het samenwerken met elkaar en zouden zich meer moeten verdiepen in de behoeften van de ouders. Helaas krijgen leerkrachten in hun opleiding hier niet genoeg informatie over waardoor zij niet over die kennis beschikken.

Driehoek van samenwerking

Ouders en leerkrachten moeten samenwerken om het pesten tegen te gaan. Volgens Patricia Bolwerk, directrice en oprichtster van Stichting Stop Pesten Nu, horen kinderen eerst te leren hoe je sociaal op een normale manier met iemand omgaat via het internet. Ouders en docenten kunnen hen bijvoorbeeld leren; als je niets leuks te zeggen hebt, zeg dan niets. Maar hoe kan dit cyberpesten nou tegengaan? Patricia Bolwerk heeft hier een antwoord op: “Je moet het als een driehoek aanpakken, je moet verantwoordelijkheid nemen als ouder, school en als leerling. Je moet binnen de klas afspraken maken van hoe je met elkaar online omgaat. Wat accepteren we wel en wat niet en hieraan duidelijke sancties verbinden waaraan iedereen zich moet houden. Ouders verwachten dat zij daar iets aan doen om hen te stimuleren en hen dingen aan te leren. Wanneer je als alle drie de invalshoeken dataanpakt kan je echt tot een duurzaam iets komen.” Door deze ‘driehoek van samenwerking’ durft iedereen open en eerlijk te zijn en zullen problemen sneller op tafel komen. “Het zijn nu drie werelden die eigenlijk niet bij elkaar komen, die komen bij elkaar op het moment dat er een probleem is. Ik denk dat je het pesten voor moet zijn en ik denk dat als je goed contact hebt en dat je van elkaar weet wie je bent en wat je van elkaar kunt verwachten, dan heb je zo’n groot gesprek niet eens nodig. Je moet op elkaar kunnen vertrouwen en weten van elkaar wat je te bieden hebt. Dat mist nu echt.”, aldus Gisèle Sarolea, medevoorstander van de driehoek van samenwerking.

Open deur beleid

Ouders vinden vaak dat de school verantwoordelijk is voor het cyberpesten, maar is dat wel zo? Kan je het de school kwalijk nemen dat kinderen online pesten? Of kan je het de ouders kwalijk nemen dat kinderen online pesten? “Het gebeurt na schooltijd, maar ze vechten het uit in de klas. Daarom moeten er regels opgesteld worden, want nu moet je elke keer brandjes achteraf blussen”, zegt Patricia Bolwerk. Dit is iets wat met de ‘driehoek van samenwerking’ voorkomen kan worden. Door als ouder, leerkracht en kind samen te werken en contact te onderhouden komt er meer op tafel en dus kan er meer voorkomen worden.

Maar als ouder is het natuurlijk ook goed om het kind de ruimte te geven in de online wereld en het hen niet te verbieden. Want als je het hen verbiedt weet je wel wat het eerste is wat ze gaan doen wanneer ze bij een vriendje of vriendinnetje zijn, concludeert Bolwerk. Op het moment dat er iets verkeerd gaat kan het kind er alleen maar van leren. Het belangrijkste is dat de ouders het kind steunen wanneer er bijvoorbeeld een naaktfoto gedeeld wordt. Straf het kind niet nog een keer door hun telefoon af te pakken, maar wees er in plaats van dat voor ze. Door de schaamte is het juist mogelijk dat zij het niet durven te zeggen tegen de ouders. “Dat is eigenlijk wat je met het open deur beleid wil bereiken, dat je gaat krijgen dat je als ouder niet alleen vraagt hoe was het op school; maar hoe was het online?”, aldus Patricia Bolwerk.

Het belangrijkste is dus dat docenten weten wat de behoeften zijn van de ouders en hoe ze met ouders moeten communiceren. Daardoor moet een driehoek ontstaan tussen ouders, school en kind waardoor er een klimaat gecreëerd wordt waar iedereen open en eerlijk durft te zijn. Dit is een belangrijke basis waardoor cyberpesten, maar ook traditioneel pesten voorkomen kan worden of sterk verminderd. Dit is iets waar iedereen zich voor moet inzetten, zowel ouder, docent, als leerling. Het belang is dat er samengewerkt wordt. Want een extreem gevolg zoals zelfmoord en dergelijke mag nooit meer plaatsvinden. Niemand verdient het gepest te worden, samen staan we sterk, samen tegen pesten. Want voorkomen is nog altijd beter dan genezen.

Geschreven door: Demi Verhagen, student Hogeschool Utrecht Communicatiemanagement