Net als bij het (klassieke) pesten zijn er ook diverse rollen betrokken bij het Online Pesten (cyberpesten).
Rol Online pestkop (cyberpester)
Beschermd door het gevoel van anonimiteit kan een pester online verder gaan dan bij andere vormen van pesten. Hij waant zich veilig, vertoont ongeremd gedrag en heeft niet door hoe hij overkomt op anderen.
Vergelijk het met een verkeerssituatie. De gemiddelde weggebruiker gedraagt zich anders in de auto dan daarbuiten. Denk hierbij aan het luidkeels meezingen met de radio voor een rood stoplicht of hardop schelden als je wordt afgesneden door een andere weggebruiker. Omdat je afgeschermd in de auto zit, denk je dat niemand je hoort of ziet. Je waant je veilig en bent minder bezig met jezelf in relatie tot anderen. Hierdoor vertoon je makkelijker ongeremd gedrag. Dit is ook het geval bij cyberpesten.
Profiel van de online pestkop (cyberpester)
- Meer jongens dan meisjes
- Surfen vele uren op internet, wat het risicovol maakt.
- Band met de ouders in minder ok; laten minder gebruik van nieuwe media toe.
- Vaker slachtoffer en omstaander van cyberpesten en minder steun van vrienden.
- Kunnen zich minder inleven en zijn brutaler.
- Het is ook vaak een dader van klassiek pesten.
- Ze zijn niet erg met school bezig.
- Ze overschatten de beloning van cyberpesten; denken meer te winnen dan ze eigenlijk doen.
Wat pestkoppen nodig hebben = 'Zeg me dat ik ertoe doe!'
Rol van de online omstanders
Het stoppen van cyberpesten is lastiger doordat de rol van de omstanders online minder duidelijk is dan offline. Dit komt doordat:
- Het effect op de gepeste minder zichtbaar is voor omstanders. Bij online pesten zien omstanders de reactie of emotie van de gepeste niet. Het signaal om te helpen ontbreekt, waardoor ze minder snel ingrijpen.
- Ingrijpen minder effect heeft op de pester. Als omstanders wél reageren omdat ze een opmerking te ver vinden gaan, dan is het voor een pester eenvoudiger om dit te negeren en er een schepje bovenop te doen.
- Jongeren deel uitmaken van tientallen online groepen. Binnen deze dynamiek veranderen rollen. Een pester kan slachtoffer worden en andersom. Een gepeste kan vanwege de mogelijkheid om een anoniem account aan te maken, eenvoudig genoegdoening halen bij anderen door online zélf te gaan pesten.
- Het minder duidelijk is hoe de rollen verdeeld zijn. In offline situaties is het zichtbaar wie voor welke partij kiest. Ben je lid van een WhatsAppgroep, dan is het niet altijd duidelijk hoe de rollen verdeeld zijn. Het sociale risico is dan te groot om voor een kamp te kiezen. De omstander kiest de veilige weg door niet in te grijpen.
Rol van de onderwijsprofessional bij online pesten
Onderwijsprofessionals hebben een belangrijke functie om online pesten te voorkomen, te signaleren en te verminderen. Het is belangrijk dat ze:
Kennis hebben van online pesten om pestsituaties te herkennen;
- Leerlingen helpen zich in elkaar in te leven en te bedenken hoe berichten (onbedoeld) negatief geïnterpreteerd kunnen worden
- Kennis hebben van online én offline groepsdynamica;
- Op de hoogte zijn van de online interesses van hun leerlingpopulatie en hierop anticiperen;
- Op de hoogte zijn van technologische ontwikkelingen in de nabije toekomst om te anticiperen op negatief gebruik hiervan;
- Op de hoogte zijn van de inhoud van het anti-pestprotocol en adequaat reageren in geval van online pesten;
- Samen met leerlingen afspraken maken over online gedrag.
- Gemaakte afspraken handhaven;
- Leerlingen bewust maken van hun online gedrag op sociale media en in games door bijvoorbeeld mediawijsheid op te nemen in het schoolcurriculum;
- Leerlingen voorlichten hoe ze kunnen handelen als een klasgenoot online wordt gepest of als leerlingen zelf online gepest worden.
- Leerlingen stimuleren om sociale media op positieve wijze in te zetten