Lesdoel: De leerlingen leren scenario's te herkennen waarin pesten voorkomt en bedenken praktische oplossingen om deze situaties aan te pakken. Ze worden zich bewust van de acties die ze kunnen ondernemen om pesten te stoppen.
Tijdsduur: 1 lesuur (45-60 minuten)
Benodigdheden:
- Grote vellen papier (A3 of groter)
- Kleurrijke stiften of markers
- Pen en papier voor notities
- Een whiteboard of flip-over voor de leerkracht
Achtergrondinformatie: Pesten kan vele vormen aannemen, waaronder fysiek, verbaal, sociaal en online pesten. Het herkennen van pestgedrag is een cruciale stap in het stoppen ervan. Door leerlingen te leren hoe ze pestgedrag kunnen identificeren en aanpakken, ontwikkelen ze vaardigheden en zelfvertrouwen om actie te ondernemen tegen pesten.
Tips voor de leerkracht:
- Creëer een veilige omgeving:
Zorg ervoor dat leerlingen zich veilig voelen om hun gedachten en ervaringen te delen. Moedig respectvolle communicatie aan. - Wees een rolmodel:
Laat door je eigen gedrag zien hoe belangrijk het is om respectvol met elkaar om te gaan. - Wees alert op signalen:
Let op tekenen van pesten in de klas en grijp indien nodig in. Neem de tijd om individuele gesprekken te voeren met leerlingen die zich onveilig voelen. - Betrek ouders:
Informeer ouders over de les en moedig hen aan om thuis verder te praten over pesten.
Lesopbouw:
Introductie (10 minuten)
- Welkom en doel van de les:
- Begin de les met een korte uitleg over de verschillende vormen van pesten: fysiek, verbaal, sociaal en cyberpesten. Gebruik concrete voorbeelden om elke vorm te illustreren.
- Leg het doel van de les uit: "Vandaag gaan we scenario's bedenken waarin pesten voorkomt en bespreken hoe we deze situaties kunnen aanpakken. We leren herkennen wat pesten is en bedenken praktische oplossingen om het te stoppen."
- Uitleg activiteit:
- Leg uit dat de leerlingen in kleine groepen scenario's gaan bedenken en bespreken hoe ze hiermee om kunnen gaan.
- Bespreek kort wat een scenario is en geef een eenvoudig voorbeeld van een pestscenario.
Activiteit (25-30 minuten)
- Verdelen in groepen:
- Verdeel de klas in kleine groepen van 4-5 leerlingen.
- Geef elke groep een groot vel papier en stiften.
- Scenario's bedenken:
- Vraag elke groep om twee scenario's te bedenken waarin pesten voorkomt. Dit kan fysiek, verbaal, sociaal of online pesten zijn.
- Laat de groepen hun scenario's opschrijven en visueel weergeven op het vel papier. Ze kunnen tekeningen maken of korte dialogen schrijven om hun scenario's te illustreren.
- Vraag de groepen om na te denken over de gevolgen van het pesten in hun scenario en mogelijke oplossingen te bedenken.
- Begeleidingstips:
- Moedig de leerlingen aan om realistische en herkenbare situaties te bedenken.
- Help groepen om verder te denken door vragen te stellen zoals: "Wat gebeurt er met het slachtoffer?", "Hoe voelt de pestkop zich?", "Wat kunnen omstanders doen?"
Voorbeelden voor de leerkracht:
- Fysiek Pesten:
- Scenario: Tim wordt regelmatig op het schoolplein geduwd en geslagen door een paar oudere kinderen. Hij probeert hen te ontwijken, maar het pesten gaat door.
- Gevolgen: Tim voelt zich bang en onveilig op school. Hij heeft blauwe plekken en begint zich terug te trekken van zijn vrienden.
- Oplossingen: Tim kan het pesten melden aan een leraar of de directeur. Zijn vrienden kunnen hem steunen door bij hem te blijven en de pestkoppen aan te spreken. De school kan toezicht houden op het schoolplein en gesprekken voeren met de pestkoppen en hun ouders.
- Verbaal Pesten:
- Scenario: Sarah wordt constant uitgescholden door een groep meisjes in haar klas. Ze maken gemene opmerkingen over haar uiterlijk en kleding.
- Gevolgen: Sarah voelt zich onzeker en verdrietig. Ze begint school te vermijden en haar cijfers gaan achteruit.
- Oplossingen: Sarah kan het pestgedrag melden aan haar mentor. Haar klasgenoten kunnen haar steunen door haar complimenten te geven en niet mee te doen met het pesten. De school kan voorlichting geven over verbaal pesten en respectvol gedrag.
- Sociaal Pesten:
- Scenario: Alex wordt buitengesloten van groepsactiviteiten en krijgt geen uitnodigingen voor feestjes. Zijn vrienden negeren hem en maken gemene grappen over hem achter zijn rug om.
- Gevolgen: Alex voelt zich eenzaam en geïsoleerd. Hij begint aan zichzelf te twijfelen en verliest zijn zelfvertrouwen.
- Oplossingen: Alex kan proberen nieuwe vrienden te maken en activiteiten te zoeken waarbij hij wel wordt geaccepteerd. Zijn leraren kunnen hem ondersteunen door hem bij groepsactiviteiten te betrekken. De school kan aandacht besteden aan het belang van inclusiviteit en vriendschap.
- Cyberpesten:
- Scenario: Emma ontvangt anonieme haatberichten en beledigingen op haar social media-accounts. Er worden gemene memes en foto's van haar verspreid.
- Gevolgen: Emma voelt zich gekwetst en angstig. Ze begint haar social media-accounts te vermijden en wordt steeds stiller in de klas.
- Oplossingen: Emma kan de berichten rapporteren en blokkeren, en haar privacy-instellingen aanpassen. Ze kan met haar ouders of een leraar praten over het probleem. De school kan een les geven over online veiligheid en respectvol gedrag op social media.
Presentatie en nabespreking (10-15 minuten)
- Presentatie:
- Laat elke groep hun scenario's presenteren aan de rest van de klas. Vraag hen om zowel het scenario als de bedachte oplossingen te delen.
- Stimuleer de klas om vragen te stellen en mee te denken over aanvullende oplossingen.
- Reflectie:
- Bespreek samen de belangrijkste inzichten en oplossingen die tijdens de presentaties naar voren kwamen.
- Vraag de leerlingen hoe ze de activiteit vonden en wat ze hebben geleerd over het herkennen en stoppen van pesten.
Afsluiting (5 minuten)
- Samenvatting:
- Vat kort samen wat de leerlingen hebben geleerd over het herkennen en stoppen van pesten.
- Bedank de leerlingen voor hun inzet en deelname.
- Oproep tot actie:
- Moedig de leerlingen aan om de geleerde oplossingen in de praktijk te brengen en elkaar te ondersteunen als ze zien dat iemand gepest wordt.
Tools en hulpmiddelen:
- Whiteboard en stiften: Om voorbeelden en ideeën visueel weer te geven tijdens de lesintroductie.
- Grote vellen papier en kleurrijke stiften: Voor het maken van de scenario's.
- Pen en papier: Voor notities en het opschrijven van ideeën tijdens de reflectie.
Toelichting:
- Waarom scenario's bedenken? Het bedenken van scenario's helpt leerlingen om pestgedrag in verschillende situaties te herkennen en na te denken over effectieve oplossingen. Het stimuleert creatief denken en empathie.
- Groepswerk: Door in groepen te werken, leren leerlingen samen te werken, naar elkaar te luisteren en verschillende perspectieven te waarderen.
- Reflectie: Reflectiemomenten zijn essentieel om leerlingen te helpen diepgaander na te denken over wat ze hebben geleerd en hoe ze deze kennis kunnen toepassen in hun dagelijkse leven.
Evaluatie:
Na de les kun je de leerlingen vragen om anoniem feedback te geven over de activiteit. Wat vonden ze leuk? Wat hebben ze geleerd? Hoe kunnen we dit onderwerp verder bespreken of aanpakken?
Deze uitgebreide lesbrief helpt de leerkracht om een interactieve en educatieve les te geven over belangrijke sociale kwesties, waarbij leerlingen actief betrokken worden en samenwerken om oplossingen te vinden.