Les 1: Inleiding tot roddelen en de impact op de groep
Doel: Leerlingen begrijpen wat roddelen is en hoe het de groepsdynamiek en individuele gevoelens kan beïnvloeden.
Activiteit 1: Wat is roddelen?
- Tijdsduur: 15 minuten
- Benodigdheden: Whiteboard, stiften, grote vellen papier.
Stap-voor-stap:
Introductie:
- Uitleg: Roddelen is praten over iemand die niet aanwezig is, vaak op een manier die schadelijk kan zijn. Dit kan leiden tot misverstanden en gevoelens van uitsluiting of schaamte bij de persoon over wie gesproken wordt.
- Voorbeeld: “Stel je voor dat iemand zegt: ‘Jasper kan nooit zijn huiswerk afmaken, hij is altijd zo lui.’ Dit is een voorbeeld van roddelen.”
Groepsdiscussie:
- Vraag: “Kun je een situatie noemen waarin je gehoord hebt dat iemand roddelt? Hoe voelde je je toen?”
- Toelichting: Het doel is om leerlingen bewust te maken van hoe roddelen kan aanvoelen voor degenen die het meemaken.
Reflectie:
- Vraag: “Hoe denk je dat de persoon over wie gepraat wordt zich voelt? Waarom?”
- Toelichting: Deze reflectie helpt leerlingen empathie te ontwikkelen door zich in te leven in de emoties van anderen.
Activiteit 2: Het effect van roddelen
- Tijdsduur: 30 minuten
- Benodigdheden: Papieren, pennen, scenario-kaarten.
Stap-voor-stap:
Scenario's:
- Voorbeeldscenario 1: “Sophie heeft een nieuwe jurk gekocht en een paar leerlingen beginnen te roddelen dat de jurk er raar uitziet. Hoe denkt Sophie dat de anderen over haar denken?”
- Voorbeeldscenario 2: “Milan heeft een lage toets gehaald en nu zeggen sommige leerlingen dat hij dom is. Hoe beïnvloedt dit Milan’s gevoel over zichzelf en zijn motivatie?”
Groepswerk:
- Opdracht: Verdeel de leerlingen in groepen en geef elke groep een scenario. Vraag hen te bespreken hoe het roddelen in hun scenario de betrokken personen zou kunnen beïnvloeden.
- Instructies: “Bedenk hoe de persoon in het scenario zich zou voelen. Hoe beïnvloedt dit hun relatie met anderen en hun dagelijks leven?”
Presentatie:
- Vraag aan groepen: “Hoe zou het roddelen in jouw scenario de persoon beïnvloeden? Wat zijn de mogelijke gevolgen voor de groep als geheel?”
- Toelichting: Bespreek als klas hoe roddelen kan leiden tot misverstanden, conflicten en een negatieve sfeer.
Les 2: Empathie en respectvolle communicatie
Doel: Leerlingen ontwikkelen empathie en leren hoe ze respectvol met elkaar kunnen communiceren.
Activiteit 1: Empathie-oefeningen
Tijdsduur: 20 minuten
Benodigdheden: Rollen en scenario's, papier en pennen.
Stap-voor-stap:
1. Introductie (5 minuten)
Leg de leerlingen uit wat empathie is en waarom het belangrijk is. Empathie betekent je inleven in de gevoelens en ervaringen van anderen. Het helpt ons om beter met elkaar om te gaan en conflicten te vermijden. Leg ook uit dat roddelen schadelijk kan zijn en dat empathie ons kan helpen begrijpen hoe roddelen anderen beïnvloedt.
2. Rollen en scenario’s (5 minuten)
Verdeel de leerlingen in groepen van twee of drie. Geef elke groep één van de volgende scenario's en laat ze de rollen verdelen. Elk scenario moet worden nagebootst, waarbij de leerlingen zich inleven in de verschillende perspectieven.
- Scenario 1: “Je hoort geruchten dat je vriend niet echt om je geeft. Hoe zou je je voelen?”
- Scenario 2: “Je merkt dat iemand vaak buiten de groep wordt gelaten tijdens het spelen. Hoe zou dat die persoon beïnvloeden?”
3. Rollenspel (10 minuten)
Opdracht:
Laat de leerlingen de scenario's naspelen. Eén leerling speelt de rol van degene die wordt beïnvloed door roddelen, de ander speelt iemand die roddelt of toekijkt.
Voor Scenario 1:
- Rol A: (Degene die de geruchten hoort) “Ik hoorde dat je denkt dat ik niet om je geef. Dat vind ik echt pijn doen. Waarom zou je dat denken?”
- Rol B: (Degene die de geruchten verspreidt) “Oh, dat is gewoon wat ik hoorde. Het was niet zo bedoeld, maar ik dacht dat anderen het misschien zouden moeten weten.”
Voor Scenario 2:
- Rol A: (Degene die vaak buiten de groep wordt gelaten) “Het voelt echt rot als ik altijd buitengesloten word. Het lijkt alsof niemand mij leuk vindt of met mij wil spelen.”
- Rol B: (Degene die de situatie veroorzaakt of toekijkt) “Ik wist niet dat je je zo voelde. Weet je, we moeten echt beter ons best doen om iedereen erbij te betrekken.”
4. Reflectie (5 minuten)
Vraag na elk rollenspel hoe de rolspelers zich voelden en wat ze geleerd hebben over de impact van roddelen. Gebruik de volgende vragen om de reflectie te begeleiden:
- Hoe voelde je je in de rol van iemand die door roddelen beïnvloed wordt?
- Hoe voelde je je in de rol van iemand die roddelt of toekijkt?
- Wat heb je geleerd over de impact van roddelen op de gevoelens van anderen?
- Welke gedachten en gevoelens hadden de personages in jouw scenario?
5. Discussie (5 minuten)
Bespreek met de hele groep de reflecties en gebruik de volgende vragen om de discussie te leiden:
- Vraag 1: “Wat heb je geleerd over hoe je je voelt als je in de rol van iemand anders staat?”
- Vraag 2: “Hoe kan empathie helpen bij het voorkomen van roddelen?”
- Vraag 3: “Wat kun je in jouw eigen leven doen om empathie te tonen en roddelen te voorkomen?”
Tips voor de docent:
- Moedig de leerlingen aan om eerlijk en openhartig te zijn tijdens de reflectie.
- Zorg ervoor dat de discussies veilig en respectvol blijven, zodat iedereen zich vrij voelt om zijn of haar gevoelens te delen.
- Herinner de leerlingen eraan dat empathie niet alleen over begrijpen gaat, maar ook over handelen op een manier die anderen respecteert en ondersteunt.
Les 3: Actieplan en preventie
Doel: Leerlingen ontwikkelen een actieplan om roddelen in de klas te verminderen en een positieve sfeer te bevorderen.
Activiteit 1: Ontwikkel een klasklimaat charter
- Tijdsduur: 30 minuten
- Benodigdheden: Groot papier, stiften, plakband.
Stap-voor-stap:
Discussie:
- Vraag: “Wat maakt een klasomgeving positief? Wat kunnen we doen om roddelen te voorkomen?”
- Toelichting: Dit helpt leerlingen na te denken over hun eigen rol in het creëren van een positieve sfeer.
Charter:
- Opdracht: Laat leerlingen samen een ‘Klasklimaat Charter’ maken met regels en afspraken over hoe ze respectvol met elkaar omgaan en roddelen kunnen voorkomen.
- Voorbeelden van Regels: “We praten met elkaar en niet over elkaar,” “We zorgen ervoor dat iedereen zich welkom voelt.”
Ondertekenen:
- Opdracht: Laat alle leerlingen het charter ondertekenen en hang het op in de klas als een herinnering aan de afspraken.
Activiteit 2: Preventieve strategieën
- Tijdsduur: 20 minuten
- Benodigdheden: Voorbeelden van preventieve maatregelen, papier en pennen.
Stap-voor-stap:
Discussie:
- Vraag: “Welke maatregelen kunnen we nemen om roddelen te voorkomen en respect te bevorderen in onze klas?”
- Voorbeelden: “Iedereen laat weten wanneer ze iets belangrijk vinden,” “We creëren een open communicatieomgeving.”
Brainstormen:
- Opdracht: Laat leerlingen brainstormen over extra maatregelen die ze kunnen nemen om roddelen te voorkomen en respect te bevorderen.
- Voorbeelden: “Organiseer wekelijkse groepsgesprekken,” “Stel een anonieme vragenbox in.”
Actieplan:
- Opdracht: Vraag leerlingen om hun ideeën op te schrijven in een persoonlijk actieplan over hoe ze een positieve bijdrage aan de klas kunnen leveren.
Evaluatie en follow-up
- Tijdsduur: 15 minuten
- Benodigdheden: Evaluatieformulieren, feedbackkaarten.
Stap-voor-stap:
Feedback:
- Opdracht: Vraag leerlingen om feedback over de lessen door middel van een kort formulier of mondelinge feedback.
- Vragen: “Wat vond je van de lessen? Wat heb je geleerd? Wat kunnen we verbeteren?”
Reflectie:
- Opdracht: Organiseer een korte reflectiesessie waarin leerlingen kunnen delen wat ze hebben geleerd en hoe ze de nieuwe inzichten zullen toepassen.
Herhaling:
- Opdracht: Plan regelmatig follow-up sessies om te controleren of de afgesproken regels en strategieën worden nageleefd en of er verdere actie nodig is.