Leerlingen leren bewust om te gaan met sociale media en maken samen afspraken over het maken, delen, en reageren op foto’s, video’s, en informatie online. Ze denken na over hun eigen verantwoordelijkheid en leren positieve gedragscodes formuleren om een veilige en respectvolle online omgeving te creëren.
Doelgroep
Leerlingen in het Voortgezet Onderwijs (VO) en Middelbaar Beroepsonderwijs (MBO).
Lesopbouw
Stap 1: Introductie en gesprek over sociale media (10 minuten)
Voorbereiding docent: Start de les door te vragen naar de ervaringen van leerlingen met sociale media en hoe zij online met foto’s, video’s en andere informatie omgaan. Zet het thema neer door kort uit te leggen dat iedereen die sociale media gebruikt ook verantwoordelijkheid draagt voor het online gedrag van zichzelf en anderen.
Te lezen door de docent:
"Sociale media is leuk om dingen te delen, je te verbinden met anderen en contact te houden met vrienden. Maar heb je wel eens nagedacht over hoe je je online gedraagt en wat je deelt? Vandaag gaan we het hebben over gedragscodes: afspraken over hoe we positief en respectvol met elkaar omgaan op sociale media. Jullie gaan samen deze afspraken bedenken over verschillende onderwerpen."
Stap 2: Verdeel de groep in subgroepen en introduceer onderwerpen (5 minuten)
Instructies voor de docent: Verdeel de klas in groepjes van 4 leerlingen. Elk groepje krijgt een specifiek onderwerp rond het gebruik van sociale media. De onderwerpen zijn:
- Foto’s en filmpjes van jezelf en anderen maken
- Foto’s en filmpjes op internet plaatsen
- Plaatsen van je eigen profielinformatie, tweets en status-updates
- Reageren op andermans blog, foto’s, filmpjes, status-updates, en tweets
- Accepteren, blokkeren en uitnodigen van klasgenoten en leerkrachten op je account
- Omgaan met andermans digitale eigendom, privacy, en opzetten van accounts voor anderen
Toelichting voor groepjes: Elk groepje bedenkt een aantal gedragscodes voor hun toegewezen onderwerp. Deze codes zijn afspraken over hoe je je het beste kunt gedragen om een veilige en respectvolle online omgeving te creëren. Zorg dat de codes positief geformuleerd zijn: ze zeggen wat je wél moet doen.
Stap 3: Uitleg en voorbeelden geven over gedragscodes (10 minuten)
Voorbereiding docent: Geef een korte uitleg over de regels en gedragscodes, en geef voor elk onderwerp een toelichting en een voorbeeld om de groepjes op weg te helpen.
1. Foto’s en filmpjes van jezelf en anderen maken
- Toelichting: Mensen willen graag op een leuke manier op een foto of filmpje staan. Vraag toestemming voordat je een foto of video maakt.
- Voorbeeldcode: "Zorg ervoor dat iedereen die op de foto staat dit leuk vindt en dat ze er goed op staan."
2. Foto’s en filmpjes op internet plaatsen
- Toelichting: Een foto of video die je online zet kan blijvend zijn en ongewenst verspreid worden. Denk na over de gevolgen van het plaatsen van beelden van anderen.
- Voorbeeldcode: "Vraag altijd toestemming aan iedereen die op de foto of video staat voordat je het online zet."
3. Plaatsen van je eigen profielinformatie, tweets en status-updates
- Toelichting: Alles wat je online plaatst blijft op internet bestaan. Denk na over wat je deelt en hoe anderen het kunnen interpreteren.
- Voorbeeldcode: "Denk na voordat je iets deelt en zet alleen informatie op je profiel die voor iedereen oké is om te zien."
4. Reageren op andermans blog, foto’s, filmpjes, status-updates en tweets
- Toelichting: Vriendelijke en respectvolle reacties dragen bij aan een positieve online sfeer.
- Voorbeeldcode: "Geef altijd een positieve of constructieve reactie en vermijd kwetsende opmerkingen."
5. Accepteren, blokkeren en uitnodigen van klasgenoten en leerkrachten op je account
- Toelichting: Wees bewust van wie je accepteert op sociale media, want die mensen hebben toegang tot jouw persoonlijke informatie.
- Voorbeeldcode: "Accepteer alleen mensen die je goed kent en waarbij je je prettig voelt."
6. Omgaan met andermans digitale eigendom, privacy en opzetten van accounts voor anderen
- Toelichting: Digitale inhoud zoals accounts, wachtwoorden, foto’s, en teksten van anderen moeten met respect behandeld worden.
- Voorbeeldcode: "Gebruik geen wachtwoorden of accounts van anderen zonder toestemming en behandel alle digitale inhoud van anderen met respect."
Stap 4: Groepsopdracht - Formuleer gedragscodes (15-20 minuten)
Instructies voor de docent: Laat de groepjes samen brainstormen over hun onderwerp en vraag ze om minimaal drie positieve gedragscodes te bedenken.
Tips voor het formuleren van gedragscodes:
- Positief formuleren: Gebruik zinnen die beschrijven wat je wél moet doen (bijvoorbeeld: "Vraag altijd toestemming"), niet wat je niet mag doen.
- Kort en duidelijk: Houd de gedragscodes kort en makkelijk te onthouden.
- Waarom is het belangrijk?: Denk na over waarom de code belangrijk is voor een veilige en leuke online omgeving.
Als leerlingen vastlopen, kun je vragen stellen zoals:
- "Wat zou jij willen dat anderen doen als ze foto’s van jou maken of plaatsen?"
- "Hoe voel jij je als je iets ziet dat gemeen is online?"
- "Wat zou een goede manier zijn om positief online te reageren op anderen?"
Stap 5: Presenteren en bespreken van gedragscodes (15-20 minuten)
Instructies voor de docent: Laat elk groepje hun gedragscodes presenteren aan de klas. Vraag na elke presentatie of de klas aanvullingen of vragen heeft en geef feedback.
Vragen om discussie te stimuleren:
- "Zouden jullie je prettig voelen bij deze gedragscode?"
- "Is de code makkelijk om te volgen?"
- "Kunnen jullie nog andere voorbeelden bedenken van situaties waarin deze gedragscode belangrijk is?"
Stap 6: Gezamenlijke gedragscode opstellen (10 minuten)
Instructies voor de docent: Kies samen met de klas de beste gedragscodes uit alle presentaties en stel een gezamenlijke gedragscode op. Schrijf deze op het bord of een flip-over, zodat iedereen de gezamenlijke afspraken kan zien.
Voorbeelden van gezamenlijke gedragscodes:
- "Vraag altijd toestemming voor het maken en plaatsen van foto’s of video’s."
- "Reageer op een positieve en vriendelijke manier op berichten van anderen."
- "Denk na over wat je post: wat je online zet, blijft altijd bestaan."
- "Accepteer alleen mensen op sociale media die je goed kent en vertrouwt."
Stap 7: Afsluiting en vervolg (5 minuten)
Voorbereiding docent: Sluit de les af door te benadrukken dat deze gezamenlijke gedragscode ervoor zorgt dat iedereen zich fijn voelt op sociale media. Stimuleer de leerlingen om de afspraken na te leven en elkaar eraan te herinneren.
Te lezen door de docent:
"Jullie hebben vandaag mooie afspraken gemaakt over hoe we online met elkaar omgaan. Sociale media is leuk en fijn als iedereen zich aan deze afspraken houdt. Laten we ervoor zorgen dat we elkaar hieraan herinneren en sociale media een veilige plek maken voor iedereen."
Benodigdheden
- Bord of flip-over om de gedragscodes op te schrijven
- Pen en papier voor de groepjes om hun ideeën te noteren
Leerdoelen
- Leerlingen leren bewust en positief om te gaan met sociale media.
- Leerlingen leren zelf gedragscodes formuleren voor verantwoord en respectvol online gedrag.
- Leerlingen reflecteren op hun eigen gedrag en denken na over de impact van hun online activiteiten.
Evaluatie
Beoordeel de les op:
- Inhoud van de gedragscodes: Zijn de gedragscodes positief, duidelijk en toepasbaar in de praktijk?
- Samenwerking en betrokkenheid: Namen de leerlingen actief deel aan de groepsopdracht en discussie?
- Reflectie: Hebben de leerlingen inzicht gekregen in hoe ze online veilig en respectvol kunnen zijn?