Wat kun jij doen tegen pesten? – Handvatten voor omstanders

Pesten komt voor op school, op het werk, in de sportvereniging en in woonzorgcentra. Vaak staan we erbij, zien we het gebeuren, maar weten we niet wat we moeten doen. Toch hebben wij als omstanders een sleutelrol. Pesten stopt niet vanzelf, maar kan binnen tien seconden stoppen als iemand ingrijpt. Deze pagina biedt handvatten voor iedereen die wil weten: wat kan ik doen als ik pesten zie?

Wat is een omstander?

Een omstander is iemand die getuige is van pestgedrag. Dit kan een klasgenoot zijn, een collega, een teamgenoot of een medebewoner. Veel omstanders kijken weg, twijfelen of het echt pesten is, of zijn bang zelf doelwit te worden. Toch maken juist omstanders het verschil. Door iets te zeggen of te doen geef je een duidelijke boodschap af: pesten wordt niet getolereerd.

Waarom is de rol van de omstander zo belangrijk?

Pesten is een groepsprobleem. Het gaat zelden om één dader en één slachtoffer. Meelopers en toekijkers versterken het pestgedrag, vaak zonder dat ze het doorhebben. Pesters doen het voor status, aandacht en invloed. Als de groep stil blijft, krijgen ze die aandacht. Als de groep zich uitspreekt, verliezen ze hun macht. Daarom is de reactie van omstanders cruciaal.

Wat kun je doen als je pesten ziet?

1. Herken de signalen
   Pesten is systematisch, gemeen bedoeld, doet pijn en speelt zich af binnen ongelijke machtsverhoudingen. Het gaat niet om plagen. Let op buitensluiten, roddelen, vernederen, dreigen, fysiek geweld of online pesten.

2. Laat zien dat je het afkeurt
   Kijk niet weg. Een blik, een houding of een duidelijke opmerking kan al genoeg zijn. Zeg bijvoorbeeld: "Stop hiermee" of "Dit is niet oké". Daarmee verander je de norm.

3. **Steun het slachtoffer**
   Spreek degene aan die gepest wordt. Laat weten dat je het zag en dat je er voor hem of haar bent. Alleen al een kort praatje na afloop kan enorm veel betekenen. Het doorbreekt het gevoel van onzichtbaarheid.

4. Zoek medestanders
   Je staat sterker als je niet alleen bent. Zoek anderen die ook iets willen doen. Samen kun je optreden tegen het pestgedrag of hulp inschakelen.

5. Schakel hulp in
   Zie je dat de situatie ernstig is of blijft doorgaan? Meld het bij een leraar, leidinggevende, vertrouwenspersoon of begeleider. Niet klikken, maar zorgen dat het stopt.

Wat helpt niet?

– Wegkijken of doen alsof je het niet ziet
– Meelachen of stil blijven uit angst
– Het slachtoffer de schuld geven of zeggen dat hij of zij zich moet verdedigen

Wat levert ingrijpen op?

– Het slachtoffer voelt zich gesteund en minder alleen
– De pester verliest de groepsmacht
– De norm verschuift: pesten wordt niet meer getolereerd
– Je draagt bij aan een veilige en respectvolle omgeving voor iedereen

► Download de gratis checklist 'Wat doe jij als je pesten ziet?' en kleur jouw organisatie oranje op 19 april. #dagtegenpesten #pestenstoptwaarjijbegint #gaoranje

Iedereen kan iets doen tegen pesten. Ook jij. Wacht niet op een ander. Kijk niet weg. Zeg iets. Doe iets. Op de Landelijke Dag tegen Pesten op 19 april staan we stil bij de impact van pesten in elke omgeving: op school, op het werk, in de sport en in woonzorginstellingen. Maak jij ook het verschil in jouw omgeving?: