Onderzoek belicht complexe sociale dynamiek achter pesten

Een recent etnografisch onderzoek werpt licht op de complexe relaties die pestgedrag beïnvloeden in een vijfde klas van een Zweedse basisschool. Het onderzoek toont aan dat pesten niet eenvoudig te reduceren is tot een interactie tussen een dader en slachtoffer, maar eerder voortkomt uit onderliggende sociale structuren en machtsdynamieken binnen de klas.

Belangrijkste bevindingen

De studie, gebaseerd op observaties en interviews met leerlingen en docenten, onderzocht de relatie tussen Max en Charlie, twee jongens uit dezelfde klas. Hoewel de situatie aanvankelijk als een klassiek pestscenario leek – met Max als dader en Charlie als slachtoffer – onthullen de bevindingen een complexer figuur van sociale interacties en machtsverhoudingen.

Max, een jongen met een migratieachtergrond en Arabisch als moedertaal, werd zelf geconfronteerd met pesterijen en racistische opmerkingen, waaronder scheldwoorden zoals “terrorist” en “fucking Arab.” Tegelijkertijd werd Max vaak aangeduid als dader van pesterijen gericht op Charlie, die extra onderwijsondersteuning nodig had vanwege leeruitdagingen en bekendstond als gevoelig en emotioneel.

De resultaten wijzen erop dat beide jongens, ondanks hun verschillende achtergronden en ervaringen, werden beïnvloed door de sociale dynamiek van de klas. Max probeerde aansluiting te vinden bij de populaire “coole jongens” door gedrag te vertonen dat werd gezien als stoer, zoals verbaal en fysiek pesten. Charlie daarentegen werd vaak als irritant en aandachtszoekend ervaren door klasgenoten, wat zijn sociale positie verder onder druk zette.

Sociale druk en kapitaal

Het onderzoek maakt gebruik van concepten zoals hegemonische mannelijkheid en sociaal kapitaal om het gedrag van de jongens te verklaren. Populair zijn in de klas werd bijvoorbeeld geassocieerd met economisch, sociaal en cultureel kapitaal. Pesten bleek een middel te zijn voor leerlingen om status en acceptatie te verkrijgen, zoals opgemerkt door docenten en leerlingen zelf. Deze sociale druk zorgde ervoor dat zowel Max als Charlie gedrag vertoonden dat werd ingegeven door de drang om erbij te horen, zelfs wanneer dit leidde tot negatieve interacties.

Complexiteit van pesten

De onderzoekers benadrukken dat het reduceren van pesten tot een eenvoudig model van daders en slachtoffers tekortschiet. De relatie tussen Max en Charlie illustreert hoe pestgedrag het resultaat kan zijn van onderlinge afhankelijkheden en bredere sociale processen binnen een schoolcontext. Het gedrag van beide jongens werd beïnvloed door machtsverhoudingen, culturele normen en de sociale verwachtingen binnen de klas.

Praktische implicaties

De studie roept scholen op om pestgedrag te benaderen als een complex sociaal fenomeen, in plaats van uitsluitend te focussen op individuele daders en slachtoffers. Interventies zouden gericht moeten zijn op het creëren van een inclusieve en ondersteunende sociale omgeving, waarin leerlingen worden aangemoedigd om positieve relaties op te bouwen. Het begrijpen van de dynamiek achter pestgedrag kan scholen helpen effectievere strategieën te ontwikkelen die niet alleen symptomen aanpakken, maar ook de onderliggende oorzaken.

Conclusie

Dit onderzoek biedt waardevolle inzichten in de gelaagde dynamiek van pesten in scholen. Door het gedrag van leerlingen te situeren binnen bredere sociale contexten, kunnen beleidsmakers en opvoeders effectievere maatregelen nemen om pestgedrag te verminderen en sociale cohesie te bevorderen. De casus van Max en Charlie benadrukt het belang van een diepere, contextuele benadering van pesten, waarin de nadruk ligt op interpersoonlijke relaties en de sociale structuren die deze beïnvloeden.

Lees het volledige onderzoek ‘He’s actually very kind’: bullying figurations and the call of capital