Waarom sommige kinderen worden buitengesloten | Voor scholen | Kenniscentrum Pesten

In de film Moonlight wordt de hoofdpersoon vanaf dag één dat-ie in de klas zit op school gepest. Gebaseerd op niks, zou je denken. Dit fenomeen komt vaker voor en een groep onderzoekers hebben zich gebogen over de oorzaak ervan. Hoe oneerlijk het ook is, er zit wel degelijk een gedachte achter het selectieve gedrag waarmee kinderen hun vriendjes kiezen en anderen buitensluiten.

Ik weet nog dat er een nieuwe jongen bij mij in de klas kwam, toen ik lichtjaren geleden op de middelbare school zat, en hij werd net als de hoofdpersoon in Moonlight, vanaf dag één buitengesloten. Hij had niet eens de kans om te laten zien wie hij was. Kan zijn omdat hij nieuw is, maar volgens het onderzoek, dat gepubliceerd werd in Frontiers in Psychology, ligt het aan de allerkleinste verschillen die kinderen feilloos bij elkaar aanvoelen. 

Wie is de stomste?

Om te onderzoeken aan welke gedragstrekjes het ligt dat sommige kinderen sneller ‘afgestoten’ worden in groepen dan andere kinderen, hebben wetenschappers meer dan achthonderd gepeste kinderen tussen de leeftijd van vijf en zeven jaar ondervraagd. Eén van de vragen was bijvoorbeeld welk van hun klasgenootjes ze het meest stom vinden en waarom. Alle antwoorden hebben ze op een hoop gegooid en nader geanalyseerd. 

Groepssfeer

De reden die de meeste kinderen noemden, was gebaseerd op het directe gedrag van de genoemde kinderen. De onderzochte kinderen vonden hun stomme klasgenootjes vaak agressief en gemeen. Ook noemden de kinderen dat hun ‘stomme’ klasgenootjes dingen stelen en vervelend zijn in de klas. Uit de analyse bleek dat hoe meer het gedrag van een kind de groepssfeer beïnvloedt, hoe vaker het kind wordt buitengesloten.

Andere interesses

Ook kwamen de onderzoekers erachter dat afwijkende interesses er voor een groot deel mee te maken heeft of een kind in een groep wordt opgenomen of niet. Als er binnen een klas een bepaalde interesse in spelletjes gaande is en dat ene kind vindt het spel niet leuk, is de kans groot dat het wordt buitengesloten. Een andere reden kan zijn dat kinderen geneigd zijn om weinig moeite te doen om nieuwe kinderen te leren kennen en daarom maar links laten liggen. Wat door groepsgedrag weer wordt gestimuleerd: ‘Als niemand het doet, doe ik het ook maar niet’. Alles uit angst om zelf buiten de groep gezet te worden.

Een beetje lief zijn voor elkaar

Wat je leuk vindt is wie je bent, en hetzelfde geldt voor wat je weet. Deze twee belangrijke factoren zorgen voor een kwart van de redenen waarom een kind wordt buitengesloten. Een schrale troost: het ligt niet aan de buitengesloten kinderen zelf, maar vooral aan hoe anderen hun gedrag interpreteren. Vervelend is wel dat dit vaak lastig te veranderen is, en immers ook niet nodig zou moeten zijn. Laten we onze kinderen daarom vooral leren elkaar in hun waarde te laten, en niemand buiten te sluiten omdat-ie de nieuwste rage niet leuk vindt of andere interesses heeft.