Online Pesten (Cyberpesten) Wat is het en hoe kunnen we het stoppen?

Wat is online pesten (cyberpesten)?

Online pesten, ook bekend als cyberpesten, is een vorm van pesten waarbij gebruik wordt gemaakt van digitale technologieën zoals sociale media, berichtenapps, e-mails en online games. Het kan vele vormen aannemen, waaronder het verspreiden van geruchten, beledigende berichten sturen, persoonlijke informatie zonder toestemming openbaar maken en het belachelijk maken van een slachtoffer op digitale platforms.

Wat online pesten uniek maakt, is dat het 24/7 doorgaat en het slachtoffer zelfs thuis kan bereiken. Dit maakt het extra belastend en moeilijk te ontwijken. Daarnaast kan het grote publiek dat online pesten ziet, de impact verergeren. Pesters kunnen zich ook anoniem gedragen door nepaccounts te gebruiken, wat het moeilijk maakt om hen ter verantwoording te roepen.

Waarom is online pesten zo gevaarlijk?

Online pesten heeft veel overeenkomsten met traditioneel pesten, maar kent enkele extra risico’s:

• Het stopt nooit: Pesten kan de hele dag doorgaan, zelfs buiten school- of werktijden.
• Het is openbaar: Pesters kunnen hun slachtoffer voor een breed publiek vernederen.
• Het is anoniem: Daderschap is moeilijk te achterhalen, waardoor pesters zich machtiger voelen.
• Het laat sporen na: Online berichten, video’s en foto’s blijven vaak lang zichtbaar, zelfs als het pesten is gestopt.

Door deze kenmerken kan cyberpesten een enorme impact hebben op slachtoffers, met ernstige gevolgen voor hun mentale en fysieke gezondheid.

Vormen van online pesten (cyberpesten)

Net als traditioneel pesten kent online pesten verschillende vormen, die allemaal gericht zijn op uitsluiting, controle en het veroorzaken van emotionele schade.

1. Uitsluiting en negeren
   Blokkeren van iemand op sociale media of chatgroepen.
   Ongevraagd verwijderen uit groepschats en online communities.
   Berichten van iemand opzettelijk negeren (“ghosting”).
2. Beledigen en roddelen
   Kwetsende opmerkingen plaatsen onder berichten of foto’s.
   Verspreiden van geruchten en roddels via sociale media.
   Discriminerende opmerkingen of haatdragende taal gebruiken.
3. Belachelijk maken en vernederen
   Versturen van beschamende foto’s of video’s naar een groot publiek.
   Aanmaken van nepaccounts onder de naam van het slachtoffer.
   Verspreiden van vertrouwelijke informatie zonder toestemming.
4. Bedreigen en intimideren
   Sturen van dreigberichten via sociale media of e-mail.
   Online stalken en overmatig spammen via meerdere platforms.
   Uitvoeren van “doxing” – het openbaar maken van privégegevens.
5. Subtiele vormen van online pesten
   Het gebruik van “hoektags” waarbij iemand negatief wordt geassocieerd met een bericht of foto.
   Kleine, ogenschijnlijk onschuldige grapjes die steeds herhaald worden en het slachtoffer raken.
   Structureel buitensluiten en isoleren via sociale kanalen.

De gevolgen van online pesten (cyberpesten)

De impact van cyberpesten kan diepgaand en langdurig zijn. Slachtoffers ervaren vaak:

• Mentale gevolgen
• Angst, stress en paniekaanvallen.
• Depressieve gevoelens en eenzaamheid.
• Een verlaagd zelfbeeld en schaamte.

Fysieke gevolgen

• Slapeloosheid en chronische vermoeidheid.
• Hoofdpijn, maagklachten en andere stressgerelateerde klachten.
• Verlies van eetlust of overmatig eten als copingmechanisme.

Sociale gevolgen

• Terugtrekking uit sociale activiteiten en vriendschappen.
• Verminderd vertrouwen in anderen en angst voor sociale interacties.
• Problemen op school of werk door concentratieproblemen.

Zelfmoordgedachten en extreme gevallen

In ernstige situaties kan online pesten leiden tot zelfbeschadiging of zelfmoordgedachten. Omdat online berichten en video’s moeilijk te verwijderen zijn, blijft de emotionele impact van cyberpesten vaak lang hangen.

Wie zijn betrokken bij online pesten?

De dader(s)

• Vaak zijn pesters bekenden van het slachtoffer, zoals klasgenoten, collega’s of (ex-)vrienden.
• Soms zijn het anonieme personen die nepaccounts gebruiken om schade aan te richten.
• Motieven kunnen variëren van jaloezie, verveling of wraak tot groepsdruk.

Het slachtoffer

• Iedereen kan slachtoffer worden van cyberpesten, maar kinderen en jongeren lopen het grootste risico.
• Kinderen met speciale behoeften, zoals ADHD of autisme, zijn extra kwetsbaar.
• Volwassenen kunnen ook doelwit worden, vooral op de werkvloer of in online gemeenschappen.

De omstanders

• Omstanders spelen een belangrijke rol in het in stand houden of stoppen van online pesten.
• Digitale toeschouwers zien het gebeuren, maar grijpen vaak niet in uit angst of onverschilligheid.
• Actieve omstanders kunnen echter een cruciale rol spelen door steun te bieden aan het slachtoffer en melding te maken van het pestgedrag.

Hoe pak je online pesten (cyberpesten) aan?

1. Praat met het slachtoffer
   Luister zonder te oordelen en toon empathie.
   Moedig het slachtoffer aan om te praten met een vertrouwd persoon.
   Bespreek mogelijke oplossingen en bied morele steun.
2. Verzamel bewijsmateriaal
   Maak screenshots van beledigende berichten of bedreigingen.
   Noteer data, tijdstippen en accounts van de dader(s).
   Bewaar alle e-mails en berichten als bewijs voor verdere actie.
3. Blokkeer en meld de dader
   Blokkeer de dader op sociale media en berichtenapps.
   Meld beledigende berichten bij het platform (Facebook, Instagram, TikTok, etc.).
   Gebruik online meldpunten zoals Meldknop.nl of Helpwanted.nl.
4. Betrek school, werk of autoriteiten
   Neem contact op met een leraar, mentor of vertrouwenspersoon op school.
   Werkgevers kunnen HR of een vertrouwenspersoon inschakelen.
   In ernstige gevallen kan aangifte bij de politie noodzakelijk zijn.
5. Zoek professionele hulp
   Een psycholoog of counselor kan helpen bij het verwerken van de impact.
   Organisaties zoals de Kindertelefoon en Stichting 113 Zelfmoordpreventie bieden ondersteuning.
   Ouders en leraren kunnen trainingen volgen over het herkennen en aanpakken van online pesten.
   Cyberpesten voorkomen: wat kunnen we doen?

1. Bewustwording en educatie

• Geef voorlichting over de gevolgen van online pesten op scholen en werkplekken.
• Leer kinderen en volwassenen hoe ze zich veilig online kunnen gedragen.

2. Positieve online gedragsregels (netiquette)

• Stimuleer respectvolle communicatie op sociale media.
• Moedig jongeren aan om geen kwetsende berichten te plaatsen of door te sturen.

3. Veilige digitale omgevingen creëren

• Sociale mediaplatforms en scholen kunnen strenge regels hanteren tegen cyberpesten.
• Instellingen en bedrijven moeten duidelijke meldprocedures hebben.

4. Actieve omstanders trainen

• Leer mensen hoe ze pesten kunnen herkennen en hoe ze veilig kunnen ingrijpen.
• Stimuleer het melden van online pesten bij de juiste instanties.

Samen tegen online pesten

Online pesten is een ernstig probleem dat grote gevolgen heeft voor slachtoffers. Omdat het in de digitale wereld plaatsvindt, zijn pesters minder zichtbaar en kunnen slachtoffers zich extra machteloos voelen. Toch kunnen we samen zorgen voor een veiliger online klimaat.

Door te praten, in te grijpen en een respectvolle online omgeving te stimuleren, kunnen we de impact van cyberpesten verminderen en slachtoffers ondersteunen. Wil jij meer weten over cyberpesten en wat je kunt doen? Bekijk onze kennisdatabase en neem contact op voor hulp en advies. Samen maken we het verschil!