Als leerkracht wilt u dat er een positieve sfeer heerst in de klas, dat leerlingen prettig met elkaar omgaan en dat pesten geen kans krijgt. Toch komt pesten voor op elke school en in iedere groep. Dit infoblad geeft u een handreiking bij het herkennen, aanpakken en voorkomen van pesten in uw klas.
Pesten herkennen
Bij pesten is er sprake van een negatieve bedoeling. De negatieve handelingen zijn structureel tegen dezelfde persoon gericht. En er is sprake van machtsongelijkheid. Om pesten aan te pakken is het van belang pesten te herkennen. Volgens bioloog en pestonderzoeker Patrick van Veen (Apemanegement) is het herkennen van pesten lastig omdat de leerkracht zelf deel uitmaakt van de groep waarbinnen het pesten zich afspeelt.
Leerkrachten blijken maar twintig procent van het pestgedrag waar te nemen (Van Veen)
Daarnaast kunt u gewoonweg niet alles waarnemen. Buiten uw zicht om pesten leerlingen elkaar bij de kluisjes, op het schoolplein, in de gangen, in de kantine en niet te vergeten op sociale media. Wees alert op signalen van pesten zoals:
- De leerling is vaak afwezig of ziek.
- De leerling wordt door medeleerlingen aangesproken me een bijnaam.
- De leerling haalt plotseling slechtere resultaten.
- De leerling wordt regelmatig als laatste gekozen bij het indelen van groepjes of het samenwerken.
- De leerling is vaak alleen tijdens pauzes.
- De leerling komt ruim voordat de les begint naar de klas of blijft na de les hangen.
Lees verder >> Pesten in de klas, aanpakken en voorkomen
Observeer intensief en probeer de dader te betrappen
- Observeer intensief en probeer de dader te betrappen
- Overleg met collega’s: hebben ze iets opgemerkt?
- Spreek met andere leerlingen.
- Contacteer de ouders: uit je bezorgdheid
Hoe vang ik het slachtoffer op?
- Neem zijn verhaal ernstig, schenk aandacht aan zijn gevoelens, steun hem.
- Geef hem zeker nooit de schuld: “Je moet meer voor jezelf opkomen.”
- Bespreek met hem de stappen die je zal ondernemen.
Wat doe ik met de pester?
- Neem hem apart voor een gesprek en vertel wat je zag.
- Kwets of kleineer hem niet.
- Maak wel duidelijk dat je zijn gedrag niet tolereert. Hij zal het moeten goedmaken.
Hoe vang ik de ouders op?
- Bij de ouders van de dader kan het nieuws beschuldigend aankomen. Vertel wat je zag en fris het pestbeleid van je school op. Vertel welke sanctie hun kind krijgt.
- Stimuleer ouders van gepeste kinderen om met hun kind te praten. Stel hen ook gerust: je zal ertegen optreden. Raad aan om buiten de school activiteiten te ondernemen: turnen, muziekschool. Laat hen een pestlogboek bijhouden. Daarin staat het wie, wat, waar en wanneer genoteerd. Ontraad om contact te zoeken met de ouders van de pestkop.
En de klasgenoten?
Ga een klasgesprek niet uit de weg. Bespreek het verschil tussen plagen en pesten. Leg uit wat de gevolgen kunnen zijn. Geef duidelijk aan dat het gedrag van de dader over de grens ging. Zoek samen naar oplossingen om het opnieuw veilig en aangenaam te maken voor iedereen in de klas. Volg de gemaakte voorstellen en afspraken op.
Wat is een goede straf voor een pestkop?
- Hou de toekomst kansrijk voor elke leerling. De pester krijgt kansen om zich te herpakken. Je duwt het slachtoffer niet in een hoekje: het is niet zijn schuld.
- Creëer geen angst: het slachtoffer moet niet bang zijn voor represailles. Je vernedert de pester niet, duwt hem niet in een isolement zoals een uitsluiting dat bijvoorbeeld wel doet.
- De straf herstelt de behoefte van het slachtoffer die door het pesten in het gedrang kwam (bv. het veiligheidsgevoel op de speelplaats).
- Laat de pester iets goedmaken, vraag dus een inspanning van de dader.
- Bied duidelijke grenzen: wie te ver gaat, krijgt een duidelijk signaal. Ook voor het veiligheidsgevoel van de groep is dat signaal belangrijk.
- Zorg dat de pester zijn gedrag zelf in de goede richting kan sturen. De dader blijft zelf verantwoordelijk.
- Zorg dat de straf aanvaardbaar is voor de omgeving (klas, ouders, slachtoffer…) en volg de afspraken goed op.
Meer informatie voor pesten op scholen:
Voor leerkrachten
- Gepest kind. Herken jij de symptomen?
- Wat kunnen we leren uit het pestonderzoek? Zes tips voor scholen
- Dit zeggen tieners over pesten
Preventie van pesten op school
Beleid
- Inventarisatie richtlijnen en protocollen NJI
- Actieplan Sociale Veiligheid op school
- Protocol Digitaal Pesten NJI
Kenniscentrum Pesten per doelgroep
Stichting Stop Pesten Nu vertrouwt volledig op vrijwillige donaties en de inzet van vrijwilligers om haar belangrijke werk mogelijk te maken. Wij ontvangen geen subsidies, waardoor wij volledig afhankelijk zijn van de steun van mensen zoals u.
Tip van de redactie! Heb je haast? Navigeer dan snel naar:
► Scholen & Professionals Kenniscentrum Pesten in het Onderwijs
- Of navigeer direct naar de informatie per functionaris: Schooldirectie & MT / Anti-pest coördinator / Leerkracht / Mentor / Ouderraad & MR
- Leerlingen & opvoeders: Kinderen & Jongeren (Leerlingen) / Ouders & Opvoeders
► Sportverenigingen Kenniscentrum Pesten in de Sport
- Of navigeer direct naar de informatie per functionaris: Bestuurders / Coaches, Trainers & Begeleiders / (Top)Sporters & Scheidsrechters
- Jonge leden & ouders Kinderen & Jongeren (Leerlingen) / Ouders & Opvoeders
► Werkgevers Kenniscentrum Pesten op het Werk
- Of navigeer direct naar de informatie per functionaris: Directie en bestuurders / HRM / MT en Leidinggevenden / Medewerkers / Ondernemersraden / Vertrouwenspersonen
► Ouderen Kenniscentrum Pesten in Woonzorgcentra
Breng snel een bezoekje aan ...
► Kenniscentrum (Klassiek) Pesten
► Kenniscentrum Online pesten (cyberpesten)
► Kennisbank & Downloadcentrum o.a. Beleid & Factsheets / Handleidingen / Lesmaterialen / Posters / Wetenschappelijke Onderzoeken
► Ik word gepest, wat kan ik doen