'Pesten doet pijn, gebeurt stelstelmatig en altijd vanuit een machtsverschil'

Pesten is wat anders dan plagen. 'Pesten is kwetsend en doet pijn, gebeurt stelstelmatig en ook altijd vanuit een machtspositie', zegt RUG-socioloog Gijs Huitsing.

Toeval of niet, maar scholengemeenschap Winkler Prins in Veendam deed maandag aangifte van laster, nadat leerlingen roddels over leraren en mede-leerlingen hadden verspreid via Instagram.

'Van afstand een oordeel vellen over zo'n situatie is moeilijk', zegt socioloog Gijs Huitsing van de RUG, 'maar ik kan me wel voorstellen dat je er als school achter wilt komen wie zoiets doen, vooral als het anoniem gebeurt.'

In feite niet veel anders dan 30 jaar geleden

Hoewel het nu op social media gebeurt, is het volgens Huitsing in feite niet veel anders dan 30 jaar geleden. 'Toen stonden er ook wel de meest vreselijke stukjes in de schoolkrant, of werden er briefjes doorgegeven. Alleen wordt het nu heel makkelijk heel groot doordat iedereen kan meekijken en meelezen.'

Maar wanneer is iets nou pesten, en wanneer is het plagen? Een belangrijke vraag, vindt Huitsing. 'Iets wordt heel snel pesten genoemd, maar wat bij pesten belangrijk is: behalve dat het pijn doet en kwetst, gebeurt het ook stelselmatig. Het gebeurt bovendien doelbewust. Pesters doen het om er zelf beter van te worden.'

Matchtsverschil

En dan is er nóg een belangrijke component waarin pesten zich onderscheid van plagen, zegt Huitsing.

'Pesten gebeurt vanuit een machtsverschil. Pesters hebben meer macht en staan sterker. Dat kan omdat ze fysiek of verbaal sterker zijn, of omdat ze met meer zijn. Pesten gebeurt ook om status in de groep te krijgen. Het levert aanzien op.'

'Pesters moeten aan hun rol blijven voldoen'

Het nare is dat pesters, als ze eenmaal aanzien hebben verworven door te pesten, daar niet meer van los kunnen komen, weet Huitsing. 'Op een gegeven moment hebben pesters een rol waarin ze aan moeten blijven voldoen.'

Huitsing ziet ook twee groepen pesters. 'De ene groep doet het heel strategisch, om er ten koste van de ander zelf beter van te worden, terwijl de andere wat meer reactief is: dat zijn kinderen met een kort lontje, agressieve kinderen. Die zijn er altijd bij als er gedoe is.'

Terug slaan?

Wat moeten gepesten doen om aan het gepest een eind te maken? Terugslaan? Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, weet de RUG-socioloog.

'Je kunt van je afbijten, maar als je de hele klas tegen je hebt, krijg je het de volgende dag weer dubbel zo hard terug. Wat belangrijk is: zoek iemand met wie je erover kunt praten. Een klasgenoot, je vader of moeder, of een leerkracht. Maak het bespreekbaar.'

Doorbreek het groepspatroon