"Samen positieve afspraken maken over sociale media"
Doel van de les
Leerlingen uit groep 6 t/m 8 leren op een positieve manier omgaan met sociale media door samen afspraken te maken. Ze denken na over hun eigen gedrag en leren hoe ze op een leuke en veilige manier kunnen communiceren online. De leerlingen formuleren gezamenlijk regels die ervoor zorgen dat iedereen zich prettig voelt bij het gebruik van sociale media.
Lesopbouw
Stap 1: Introductie (5-10 minuten)
Voorbereiding docent: Start de les met een gesprek over sociale media. Vraag de leerlingen wie van hen sociale media gebruikt en wat ze hierop doen. Leg uit dat de les gaat over hoe je op een positieve en veilige manier kunt omgaan met elkaar online.
Te lezen door de docent: "We gaan het vandaag hebben over sociale media. Misschien gebruik je wel Instagram, WhatsApp, TikTok, of Snapchat om te praten met je vrienden of om leuke dingen te delen. Maar wist je dat het belangrijk is om met elkaar afspraken te maken over hoe je daar goed mee omgaat? Dat gaan we vandaag samen doen! We gaan regels bedenken zodat iedereen zich fijn en veilig voelt op sociale media."
Stap 2: Uitleg en voorbeelden geven (5-10 minuten)
Voorbereiding docent: Leg uit dat jullie samen afspraken gaan maken. Deze afspraken noemen we "gedragscodes". Geef een voorbeeld van zo'n gedragscode en waarom dit belangrijk is:
- Voorbeeld van een gedragscode: "Vraag altijd toestemming voordat je een foto of filmpje van iemand anders deelt."
Voorbeeldvragen voor de docent om leerlingen te betrekken:
- "Hoe zou jij het vinden als iemand zomaar een foto van jou plaatst zonder te vragen?"
- "Waarom denk je dat dit een goede afspraak is?"
Leg uit dat gedragscodes afspraken zijn over wat je juist wel moet doen, en dat ze positief zijn geformuleerd.
Stap 3: Brainstorm - Waar moet je aan denken bij sociale media? (10-15 minuten)
Instructies voor de docent: Laat de leerlingen in kleine groepjes nadenken over situaties waarin ze sociale media gebruiken. Schrijf alle onderwerpen die ze noemen op het bord. Denk bijvoorbeeld aan:
- Foto's of video's delen
- Groepsgesprekken (bijvoorbeeld via WhatsApp)
- Reageren op berichten van anderen
- Veilig omgaan met je wachtwoord en account
- Omgaan met vervelende berichten of gemene opmerkingen
Vragen om de brainstorm te begeleiden:
- "Welke dingen doe je allemaal op sociale media?"
- "Welke dingen vind jij belangrijk als je met vrienden online praat?"
- "Wat zou je graag willen dat anderen doen om aardig te zijn online?"
Stap 4: Groepsopdracht - Positieve gedragscodes bedenken (15-20 minuten)
Instructies voor de docent: Verdeel de klas in groepjes van 3-4 leerlingen. Geef elk groepje de opdracht om per onderwerp 3 regels te bedenken die helpen om goed met elkaar om te gaan op sociale media. Deze regels moeten positief geformuleerd zijn.
Voorbeelden om de groepjes op weg te helpen:
- Foto's en video's delen: "Denk na voordat je iets plaatst: vindt de ander dit wel leuk?"
- Groepsgesprekken: "Praat altijd aardig met elkaar en respecteer ieders mening."
- Vervelende berichten: "Blijf kalm en vertel een volwassene als je een naar bericht krijgt."
Tips voor het bedenken van regels:
- Zorg dat de regels positief zijn (zeg wat je wél moet doen).
- Maak de regels kort en duidelijk, zodat iedereen ze makkelijk kan onthouden.
- Denk aan hoe de regels ervoor zorgen dat iedereen zich prettig en veilig voelt.
Stap 5: Presenteren en bespreken van de regels (10-15 minuten)
Instructies voor de docent: Laat de groepjes hun regels presenteren aan de klas. Laat de klas meedenken en bespreek samen of de regels duidelijk en goed zijn. Geef ook zelf feedback en stel vragen om leerlingen verder te laten nadenken.
Vragen om het gesprek op gang te houden:
- "Wat vinden jullie van deze regel? Is die duidelijk?"
- "Wat zou er gebeuren als iedereen zich aan deze regel houdt?"
- "Hebben jullie nog ideeën om de regel nog beter te maken?"
Stap 6: Gezamenlijke gedragscode opstellen (10 minuten)
Instructies voor de docent: Kies samen met de klas de beste regels uit de groepjespresentaties en maak er een gezamenlijke gedragscode van voor sociale media. Zorg dat het niet meer dan 5 tot 7 regels zijn en dat ze makkelijk te begrijpen zijn.
Voorbeelden van een gezamenlijke gedragscode:
- "Vraag altijd eerst toestemming voordat je een foto van iemand plaatst."
- "Reageer altijd aardig en positief op berichten van anderen."
- "Deel nooit privégegevens zoals je adres of telefoonnummer."
- "Vertel een volwassene als je iets vervelends ziet of meemaakt online."
Stap 7: Afsluiting en vervolg (5 minuten)
Voorbereiding docent: Sluit de les af door de gemaakte afspraken samen te vatten. Bedank de leerlingen voor hun inzet en benadruk dat zij samen verantwoordelijk zijn om zich aan de afspraken te houden en elkaar eraan te herinneren. Eventueel kunnen jullie de afspraken opschrijven en ophangen in de klas of delen via een digitaal platform.
Te lezen door de docent: "Jullie hebben vandaag hele goede regels bedacht over hoe je met elkaar om kunt gaan op sociale media. Het is belangrijk dat we ons allemaal aan deze afspraken houden, zodat sociale media leuk en veilig blijft voor iedereen. Onthoud dat jullie elkaar mogen helpen om deze regels te volgen!"
Benodigdheden
- Bord of flip-over om de onderwerpen en regels op te schrijven
- Pen en papier voor de groepjes om hun regels op te noteren
Leerdoelen
- Leerlingen leren nadenken over hun eigen gedrag op sociale media en de gevolgen hiervan.
- Leerlingen formuleren positieve regels om een veilige en prettige online sfeer te creëren.
- Leerlingen leren samenwerken en hun mening geven over sociale omgangsvormen.
Evaluatie
Beoordeel de les op:
- Betrokkenheid: Namen de leerlingen actief deel aan de brainstorm en het bedenken van de regels?
- Inhoud regels: Zijn de bedachte regels positief, duidelijk en gericht op een veilige online omgeving?
- Samenwerking: Hebben de leerlingen samengewerkt en respect getoond voor elkaars ideeën?
Met dit lesplan leren leerlingen nadenken over hun eigen online gedrag en gezamenlijk regels te formuleren die bijdragen aan een positieve en veilige online ervaring voor iedereen.
Stap 1: Introductie (Toelichting voor docent)
- Tip: Begin luchtig en laagdrempelig. Vraag leerlingen bijvoorbeeld welke sociale media ze gebruiken en wat ze er leuk aan vinden. Dit zorgt ervoor dat iedereen betrokken raakt.
- Vragen die je kunt stellen:
- "Wie heeft er allemaal een account op sociale media, zoals TikTok, Instagram of WhatsApp?"
- "Wat vind jij leuk om te doen op sociale media?"
- Doel van de introductie: De leerlingen voelen zich op hun gemak om over hun online ervaringen te praten. Dit zorgt ervoor dat ze openstaan voor de rest van de les.
Stap 2: Uitleg en voorbeelden geven (Toelichting voor docent)
- Positief formuleren: Leg de leerlingen uit dat regels het beste werken als ze in een positieve vorm zijn geschreven. Focus op wat wél gedaan moet worden in plaats van wat niet mag.
- Voorbeeldgedragscodes bespreken: Als je merkt dat de leerlingen het moeilijk vinden om voorbeelden te bedenken, kun je samen een situatie bespreken, zoals het plaatsen van een grappige foto van een vriend. Vraag dan hoe zij zouden willen dat anderen met hun foto’s omgaan.
- Toelichting bij voorbeelden: Bespreek kort waarom de voorbeeldgedragscode ("Vraag toestemming voor het plaatsen van een foto of video") een goede afspraak is. Dit helpt leerlingen te begrijpen hoe hun regels praktisch en respectvol kunnen zijn.
Stap 3: Brainstorm - Waar moet je aan denken bij sociale media? (Toelichting voor docent)
- Brede input stimuleren: Zorg dat leerlingen aan verschillende aspecten van sociale media denken, zoals groepschats, likes, reacties en delen van persoonlijke informatie. Geef zo nodig suggesties om het denken op gang te brengen.
- Sturing geven bij vastlopen: Als leerlingen moeite hebben met nadenken over onderwerpen, geef een situatie als voorbeeld, zoals: "Stel dat iemand iets gemeens tegen jou zegt in een groepsapp. Wat zou je doen?"
- Achtergrondinformatie geven: Het is belangrijk om kort uit te leggen dat iedereen anders is en dat regels nodig zijn om ervoor te zorgen dat sociale media voor iedereen leuk en veilig blijven.
Stap 4: Groepsopdracht - Positieve gedragscodes bedenken (Toelichting voor docent)
- Toezicht houden en ondersteunen: Loop rond om de groepjes te ondersteunen. Als een groepje vastloopt, kun je vragen stellen als: "Hoe wil jij dat anderen met jou omgaan op sociale media?" of "Wat vind jij belangrijk als iemand iets over jou deelt?"
- Focus op haalbaarheid: Help leerlingen te focussen op regels die eenvoudig te volgen zijn. Zorg dat de regels realistisch zijn voor hun leeftijdsgroep.
Stap 5: Presenteren en bespreken van de regels (Toelichting voor docent)
- Feedback aanmoedigen: Laat de leerlingen reageren op elkaars regels, maar houd de feedback positief. Vraag bijvoorbeeld: "Wat vinden jullie goed aan deze regel?" of "Hoe kunnen we deze regel nog duidelijker maken?"
- Herkenbaarheid creëren: Als leerlingen regels horen die ze zelf herkennen, vraag dan naar hun ervaringen en hoe ze zelf omgaan met vergelijkbare situaties.
Stap 6: Gezamenlijke gedragscode opstellen (Toelichting voor docent)
- Kort en krachtig: Zorg ervoor dat de uiteindelijke gedragscode kort en duidelijk is (5-7 regels), zodat leerlingen deze makkelijk kunnen onthouden.
- Betrek de leerlingen bij de keuzes: Vraag hen welke regels volgens hen het belangrijkst zijn om in de gezamenlijke gedragscode op te nemen. Zo voelen ze zich meer betrokken bij het naleven van de regels.
Stap 7: Afsluiting en vervolg (Toelichting voor docent)
- Concrete vervolgacties: Stel voor om de afspraken in de klas te delen, bijvoorbeeld door ze op een poster te schrijven en op te hangen. Dit zorgt voor een blijvende herinnering aan de afspraken.
- Verantwoordelijkheid benadrukken: Benadruk dat het belangrijk is om elkaar eraan te herinneren om deze afspraken te volgen en dat de leerlingen ook zelf kunnen helpen om sociale media voor iedereen veilig te houden.
Algemene tips voor de docent
- Veilige sfeer creëren: Zorg dat de leerlingen zich veilig voelen om hun mening te delen. Moedig hen aan om hun ideeën te geven zonder bang te zijn voor kritiek.
- Positieve focus behouden: Richt je op wat leerlingen kunnen doen om positief bij te dragen aan sociale media, in plaats van te veel nadruk te leggen op wat fout kan gaan.
- Stimuleren van groepswerk: Geef groepjes voldoende tijd om samen te overleggen. Laat elk groepslid meedenken en zorg dat iedereen een stem heeft.