Leerlingen leren bewust om te gaan met sociale media door samen positieve en veilige afspraken te maken over het maken, delen, en reageren op foto’s, video’s, en informatie online. Ze denken na over hoe zij zich online gedragen en formuleren samen regels om elkaar te helpen veilig en prettig gebruik te maken van sociale media.
Doelgroep
Leerlingen uit groep 6 t/m 8.
Lesopbouw
Stap 1: Introductie van sociale media en goede afspraken (5-10 minuten)
Voorbereiding docent: Begin de les met een korte uitleg over wat sociale media is (bijv. TikTok, WhatsApp, Instagram). Vraag de leerlingen wat zij het leukst vinden aan sociale media en laat ze voorbeelden geven van hoe zij hiermee omgaan.
Te lezen door de docent:
"Sociale media zijn plekken op internet waar je met elkaar kunt praten, foto’s en filmpjes kunt delen, en berichten kunt sturen. Het is heel leuk, maar soms gebeurt er iets waar je misschien niet zo blij mee bent, bijvoorbeeld als er een foto van jou online komt zonder dat je dat wilt. Daarom is het belangrijk dat we samen afspraken maken over hoe we online met elkaar omgaan."
Stap 2: Verdeel de groep en bespreek de onderwerpen (5 minuten)
Instructies voor de docent: Verdeel de klas in kleine groepjes van 3-4 leerlingen. Elk groepje krijgt een onderwerp waarmee ze aan de slag gaan. De onderwerpen zijn:
- Foto’s en filmpjes maken van jezelf en anderen
- Foto’s en filmpjes op internet plaatsen
- Wat zet je over jezelf op sociale media (profielinformatie, berichten, status-updates)
- Reageren op wat anderen online zetten (blogs, foto’s, video’s, berichten)
- Vrienden maken op sociale media en mensen uitnodigen
- Respect voor andermans privacy en spullen op internet
Geef aan dat ieder groepje afspraken gaat bedenken over hoe je veilig en fijn omgaat met hun onderwerp.
Stap 3: Uitleg over gedragscodes en voorbeelden geven (10 minuten)
Voorbereiding docent: Leg uit dat een gedragscode een goede regel of afspraak is die vertelt wat je wél moet doen op sociale media. Geef bij elk onderwerp een kort voorbeeld en vraag de leerlingen of ze het eens zijn met de afspraak.
Voorbeeldgedragscodes per onderwerp:
Foto’s en filmpjes maken van jezelf en anderen
- "Vraag altijd toestemming voordat je een foto of filmpje van iemand maakt."
- Vraag aan leerlingen: "Hoe zou jij het vinden als iemand zomaar een gekke foto van jou maakt zonder te vragen?"
Foto’s en filmpjes op internet plaatsen
- "Zet alleen foto’s of filmpjes online waarvan iedereen op de foto het oké vindt."
- Vraag: "Waarom is het belangrijk om te vragen voordat je iets deelt?"
Wat zet je over jezelf op sociale media
- "Denk goed na voordat je iets over jezelf online zet: iedereen kan het zien."
- Vraag: "Wat zou je wel en niet online willen delen over jezelf?"
Reageren op wat anderen online zetten
- "Geef altijd een vriendelijke reactie, bijvoorbeeld een compliment of een like."
- Vraag: "Hoe zou jij het vinden als iemand iets gemeens over jouw bericht schrijft?"
Vrienden maken op sociale media
- "Accepteer alleen mensen die je kent en vertrouwt."
- Vraag: "Waarom is het slim om alleen vrienden toe te voegen die je echt kent?"
Respect voor andermans privacy en spullen op internet
- "Gebruik nooit de accounts of wachtwoorden van anderen en houd je aan hun privacy."
- Vraag: "Hoe zou jij je voelen als iemand zonder toestemming in jouw account gaat kijken?"
Stap 4: Groepsopdracht - Gedragscodes bedenken (15-20 minuten)
Instructies voor de docent: Laat elk groepje samen nadenken over hun onderwerp en vraag ze om minimaal 3 afspraken te bedenken die helpen om positief en veilig met elkaar om te gaan op sociale media. Moedig ze aan om afspraken te bedenken waar iedereen zich fijn bij voelt.
Tips voor het bedenken van regels:
- Houd de regels simpel en duidelijk.
- Gebruik positieve zinnen ("Vraag eerst toestemming" in plaats van "Doe dit niet").
- Denk na over hoe iedereen zich veilig en prettig kan voelen bij de afspraken.
Als groepjes vastlopen, kun je vragen stellen zoals:
- "Hoe wil jij dat anderen met jou omgaan op sociale media?"
- "Wat zou je doen als iemand een foto van jou online zet zonder te vragen?"
Stap 5: Presenteren en bespreken van de regels (15 minuten)
Instructies voor de docent: Laat elk groepje hun afspraken presenteren aan de klas. Bespreek samen of de regels duidelijk zijn en vraag aan de klas of ze nog ideeën of aanvullingen hebben.
Vragen om te stellen na elke presentatie:
- "Vinden jullie dit een goede afspraak? Waarom?"
- "Wat zou je doen als iemand zich niet aan deze regel houdt?"
- "Hoe helpt deze afspraak om het leuk en veilig te houden op sociale media?"
Stap 6: Samenstellen van een gezamenlijke gedragscode (10 minuten)
Instructies voor de docent: Gebruik de beste afspraken uit de presentaties om samen een gezamenlijke gedragscode voor de klas te maken. Schrijf de afspraken op een groot vel papier of bord zodat ze zichtbaar zijn voor iedereen.
Voorbeelden van een gezamenlijke gedragscode:
- "Vraag altijd toestemming voordat je een foto of filmpje maakt of online zet."
- "Denk goed na over wat je over jezelf deelt en deel alleen wat voor iedereen oké is om te zien."
- "Geef altijd een aardige of positieve reactie op berichten van anderen."
Stap 7: Afsluiting en naleven van afspraken (5 minuten)
Voorbereiding docent: Sluit de les af door de gedragscode samen te vatten en te benadrukken dat het belangrijk is om deze afspraken na te leven, zodat iedereen zich veilig en prettig voelt op sociale media.
Te lezen door de docent: "Jullie hebben vandaag hele goede afspraken gemaakt over hoe we met elkaar omgaan op sociale media. Het is belangrijk dat we deze afspraken onthouden en ons eraan houden, zodat sociale media leuk blijft voor iedereen. Als je merkt dat iemand hulp nodig heeft of zich niet aan de regels houdt, praat er dan over met elkaar of met een volwassene."
Benodigdheden
- Bord, flip-over, of groot vel papier om afspraken op te schrijven
- Pen en papier voor de groepjes om hun afspraken op te noteren
Leerdoelen
- Leerlingen leren bewust om te gaan met sociale media en hun eigen online gedrag te evalueren.
- Leerlingen formuleren positieve afspraken die bijdragen aan een veilige en leuke online omgeving.
- Leerlingen leren samen te werken en met elkaar te overleggen over belangrijke online regels.
Evaluatie
Beoordeel de les op:
- Actieve deelname: Namen de leerlingen actief deel aan de groepsdiscussie en het formuleren van de afspraken?
- Inhoud van de gedragscodes: Zijn de afspraken positief, duidelijk en haalbaar?
- Reflectie: Zijn de leerlingen in staat om de impact van hun gedrag op sociale media te begrijpen?