In Nederland voelen de meeste leerlingen zich over het algemeen veilig op school, maar er is een zorgwekkende stijging in het aantal leerlingen dat gepest wordt. Onderzoek uit verschillende bronnen, waaronder de Veiligheidsmonitor en het HBSC-onderzoek, laten zien dat pesten nog steeds een hardnekkig probleem is in zowel het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs.
Veiligheidsbeleving op school
Volgens de Veiligheidsmonitor 2021-2022 voelt 97% van de leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs zich veilig op school. Dit cijfer laat zien dat scholen over het algemeen een veilige omgeving bieden. Echter, deze algemene cijfers verhullen soms de realiteit voor specifieke groepen die te maken krijgen met pestgedrag(
Toename van pesten
De meest recente cijfers laten een duidelijke toename zien in het aantal gepeste leerlingen. In het primair onderwijsgeeft 17% van de leerlingen aan gepest te worden, een stijging ten opzichte van eerdere jaren (was 14%). In het voortgezet onderwijs ligt dit percentage op 9%, ook een stijging van eerdere cijfers (was 6%).
Fysiek en online pesten
Een aanzienlijk deel van het pestgedrag bestaat uit verbaal pesten, zoals uitschelden, roddelen en het geven van bijnamen. Daarnaast komt lichamelijk pesten zoals duwen en schoppen ook nog veel voor, met ongeveer 30% van de gevallen in het basisonderwijs die fysiek van aard zijn. Ook online pesten speelt een steeds grotere rol, waarbij een kleiner maar groeiend percentage van de leerlingen aangeeft hiermee te maken te hebben(
Pesten van LHBTI+-leerlingen
LHBTI+-leerlingen lopen een veel groter risico om gepest te worden. In het primair onderwijs is het percentage LHBTI+-leerlingen dat wordt gepest bijna twee keer zo hoog als bij andere leerlingen (34% tegenover 15%). In het voortgezet onderwijs is het verschil zelfs drie keer zo hoog (18% tegenover 6%).
Deze leerlingen worden vaak gepest vanwege hun seksuele geaardheid of uiterlijk, en ervaren daarnaast meer verbale, psychische en fysieke vormen van geweld. De meldingsbereidheid van deze groep blijft laag, wat een zorgwekkende trend is.
Het belang van een groepsaanpak
Uit de onderzoeken blijkt dat pesten een groepsdynamiek heeft. Veel leerlingen en leraren zijn getuige van pesten in de klas, zonder altijd in te grijpen. In het voortgezet onderwijs gaf 43% van het personeel en 39% van de leerlingen aan dat zij pesten hebben waargenomen, terwijl in het basisonderwijs meer dan de helft van de leerlingen getuige was van pesten.. Het is belangrijk dat scholen het probleem als een groepsdynamiek aanpakken, waarbij iedereen – zowel de pesters, slachtoffers als omstanders – een rol speelt in het creëren van een veilige omgeving.
Conclusie: meer aandacht nodig
Hoewel scholen hard werken aan het creëren van een veilig klimaat, blijven de cijfers over pesten een uitdaging. Het is belangrijk dat scholen meer doen om pesten te herkennen, melden en effectief op te volgen. Daarbij is het essentieel om specifieke aandacht te geven aan kwetsbare groepen zoals LHBTI+-leerlingen.