Rollen bij Pesten op school

In iedere groep waarin gepest wordt, zijn verschillende rollen te onderscheiden. De rollen zorgen ervoor dat pesten ontstaat, in stand wordt gehouden, verergert, vermindert of stopt. Zes rollen bij Pesten van Beau Oldenburg

1. Slachtoffer (jongen met geel shirt)

Het slachtoffer is degene die gepest wordt. Kinderen die gepest worden, voelen zich vaak eenzaam, angstig en verdrietig.

Profiel Het slachtoffer

heeft weinig zelfvertrouwen, relatief weinig vrienden en is fysiek zwak,
keurt geweld af en kan niet goed met agressie omgaan,
laat afwijkingen zien van de groepsnorm,
reageert onhandig op pesten,
kan zich isoleren van de groep vanwege een eventueel pestverleden.

Slachtoffer passief of provocerend

Het passieve slachtoffer negeert de dader en het provocerende slachtoffer wordt boos en slaat terug (submissief en reactief-agressief).

Welke reacties de gepesten ook geven, vaak is het een poging om zichzelf te beschermen, maar niet effectief om pesten te verminderen.

“Kinderen maken in een klas onderscheid tussen kinderen die er wel toe doen en kinderen die er niet toe doen. De kinderen die er zogenaamd niet toe doen, zijn vaak het slachtoffer van pesten. De pester wil graag een hoge sociale status en geliefd zijn. Omdat de pester vaak een bovengemiddeld begrip heeft van wat mensen denken en voelen, weet hij ook wat de zwakke plekken zijn van anderen. Door zijn macht te gebruiken, krijgt de pester waardering van anderen en bereikt hij de sociale status die hij wil bereiken”, aldus hoogleraar sociologie Rene Veenstra.

2. Assistent (meisje met rood shirt)

De assistent begint zelf niet met pesten, maar gaat meedoen zodra iemand anders begonnen is. De assistent helpt de pester dus.

3. Versterker (jongen met blauw shirt rechts)

Versterkers pesten zelf niet maar lachen om de pester of moedigen deze aan. De versterkers geven de pester het gevoel dat pesten leuk of grappig is.

4. Verdediger (meisje met cape)

Gelukkig zijn er ook verdedigers. Zij helpen het slachtoffer. Dat kan door tegen de pester te zeggen dat hij of zij moet ophouden, maar ook door bijvoorbeeld met het slachtoffer naar de meester of juf te gaan.

5. Buitenstaander (jongen met blauw shirt links)

Buitenstaanders weten meestal wel dat er gepest wordt, maar bemoeien zich er niet mee. Dit kan het slachtoffer het gevoel geven dat zij het niet zo erg vinden dat er gepest wordt.

6. Pester (jongen met rood shirt)

Pesters pesten omdat ze cool en stoer willen zijn. Pesten kan op verschillende manieren gedaan worden: fysiek (schoppen, slaan), verbaal (uitschelden), relationeel (roddelen), materieel (spullen kapot maken) en cyber pesten (online pesten).

Profiel Pester / De dader

Daders geven vaak slachtoffers de schuld van het pesten. De slachtoffers zouden het pesten uitlokken.

Is impulsief, extravert, wil graag populair gevonden worden en denkt dit alleen te bereiken door te pesten.
De dader denkt dat pesten hem populair maakt, maar vaak worden daders niet aardig gevonden (Goossens et al., 2000). Wil graag de macht hebben over anderen en ziet pesten als een manier om zijn eigen frustraties en problemen af te reageren.
Heeft weinig empathie en vindt geweld gebruiken positief.
Daders hebben niet door dat pesten schade veroorzaakt bij het slachtoffer.
Vrijwel alle daders hebben moeite met grenzen en regels.

Naast het profiel van Olweus dat inzicht geeft in de dader, stellen Smokowski & Holland Kopasz (2005) dat er vier types of soorten daders zijn.

Hoogleraar sociologie Rene Veenstra stelt dat pesten alleen kan worden begrepen als groepsproces. De bijrollen zijn voor de assistent, de meeloper en de buitenstaander. Zij bepalen of, hoeveel en met welke gevolgen er gepest wordt. Pesten heeft gevolgen voor alle betrokken partijen, voor slachtoffers, pestkoppen en de klas- en teamgenoten, lees meer >>