Alles over Pesten voor leerkrachten

Ondersteuning voor docenten

Pesten is een groepsprobleem

Kinderen zijn in hun proces naar volwassenheid op zoek naar grenzen. Die ruimte hebben ze nodig om te ontdekken waar maatschappelijke en persoonlijke grenzen liggen en hoe je daarmee omgaat. In elke groep zijn normen, waarden, regels en overtuigingen en ontstaat er een hiërarchie. In het geval van gezond groepsgedrag zal iemand met afwijkend gedrag terechtgewezen worden met de bedoeling om diegene bij de groep te houden. Als iemand bij afwijkend gedrag wordt terechtgewezen met de bedoeling hem buiten de groep te zetten, dan kun je spreken van een sociaal onveilige groep. Voor iedereen in de groep is het dan onveilig, niet alleen voor degene die gepest wordt. Degenen die pesten moeten hun positie zien te behouden en zij hebben daarvoor bevestiging nodig van groepsleden. Degenen die mee lachen of zich op de achtergrond houden zijn bang zelf mikpunt te worden van het pesten. De verschillende rollen liggen namelijk niet vast. Wie in een groep gepest is, kan zelf pestgedrag gaan vertonen om te voorkomen weer de zondebok te worden.

► Leraren ervaren een van de hoogste niveaus van pesten op het werk - nieuw ABC-onderzoek

Doneer button

Stichting Stop Pesten Nu vertrouwt volledig op vrijwillige donaties en de inzet van vrijwilligers om haar belangrijke werk mogelijk te maken. Wij ontvangen geen subsidies, waardoor wij volledig afhankelijk zijn van de steun van mensen zoals u.

Kenmerken van normaal groepsgedrag

  • Het corrigeren van elkaar als iemand zich niet gedraagt volgens de groepsregels
  • Bij het corrigeren de intentie te hebben om de groep bij elkaar te houden

Herken onveilig groepsgedrag

  • Als groepsleden elkaar corrigeren op regels of normen die arbitrair zijn en die steeds weer ongunstig uitvallen voor het gedrag of het uiterlijk van een bepaalde klasgenoot
  • Als je gedrag ziet dat is gericht op het vasthouden of versterken van de eigen positie in de hiërarchie
  • Als je ziet dat degenen die afwijken of zich niet kunnen verweren buiten de groep worden gezet

Stop pesten direct, groepsaanpak voor effectieve interventie, lees meer >>

Tip!  Adviezen van jongeren hoe te reageren bij pesten

1. De dynamiek van pesten

Pesten omvat verschillende gedragingen, waaronder fysiek, verbaal, sociaal en cyberpesten. Het begrijpen van deze dynamiek is cruciaal voor het identificeren en aanpakken van pestincidenten. Hier is een beknopt overzicht:

  • Fysiek pesten: Omvat fysieke agressie of schade, zoals slaan, schoppen of duwen.
  • Verbaal pesten: Bevat beledigingen, plagen, scheldwoorden en verbale bedreigingen gericht op het veroorzaken van emotionele stress.
  • Sociaal pesten: Vindt plaats door uitsluiting, het verspreiden van geruchten, roddelen of het manipuleren van sociale relaties om anderen reputaties of sociale status te schaden.
  • Cyberpesten: Gebeurt online of via digitale apparaten, waarbij sprake is van intimidatie, het verspreiden van geruchten of het plaatsen van kwetsend materiaal op sociale media of berichtenapps.

2. Herkennen van pesten

Het identificeren van tekenen van pesten is essentieel voor vroegtijdige interventie en ondersteuning van getroffen studenten. Veelvoorkomende tekenen zijn onder meer:

  • Onverklaarbare verwondingen of schade aan persoonlijke eigendommen.
  • Veranderingen in gedrag, zoals terugtrekking, vermijding van sociale situaties of een afname in academische prestaties.
  • Emotionele stress, waaronder angst, depressie of plotselinge stemmingswisselingen.
  • Weerzin of weigering om naar school te gaan, met vage redenen of klachten van zich niet lekker voelen.

Tip! Bekijk alle trainingen en workshops hier

3. Impact van pesten op studenten

    Pesten kan diepgaande en langdurige effecten hebben op de fysieke, emotionele en psychologische gezondheid van studenten. Enkele van de gevolgen zijn onder meer:

    • Verhoogd risico op psychische problemen, waaronder depressie, angststoornissen en suïcidale gedachten.
    • Afname in academische prestaties als gevolg van concentratieproblemen, absenteïsme of angst om naar school te gaan.
    • Sociale isolatie en moeilijkheden bij het vormen van positieve relaties met leeftijdsgenoten, wat leidt tot gevoelens van eenzaamheid en een laag zelfbeeld.
    • Langetermijngevolgen, zoals middelenmisbruik, antisociaal gedrag en moeite met aanpassen aan volwassenheid.

    4. Het creëren van een veilig schoolklimaat 

    Het voorkomen en aanpakken van pesten vereist een veelzijdige aanpak die de hele schoolgemeenschap betrekt. Belangrijke strategieën zijn onder meer:

    • Het implementeren van duidelijke en uitgebreide anti-pestbeleid dat verwachte gedragingen, consequenties voor pesten en procedures voor het melden van incidenten uiteenzet.
    • Het regelmatig bieden van training en professionele ontwikkeling voor personeel, opvoeders en ouders over het herkennen, voorkomen en effectief reageren op pesten.
    • Het bevorderen van een positief schoolklimaat en cultuur die empathie, respect, inclusiviteit en samenwerking bevordert onder studenten en personeel.
    • Het opzetten van ondersteuningssystemen en -middelen voor studenten die pesten ervaren, waaronder counselingdiensten, peer-ondersteuningsgroepen en veilige meldmechanismen.

    5. Studenten aanmoedigen om actie te ondernemen

    Studenten aanmoedigen om een actieve rol te spelen bij het voorkomen van pesten is cruciaal voor het creëren van een cultuur van respect en verantwoordelijkheid. Scholen kunnen studentenleiderschap en betrokkenheid bevorderen door middel van:

    • Peer-mentoringprogramma's die oudere studenten koppelen aan jongere leeftijdsgenoten om ondersteuning, begeleiding en rolmodellering te bieden.
    • Door studenten geleide initiatieven, zoals bewustmakingscampagnes, bijeenkomsten of workshops over het voorkomen van pesten, cyberveiligheid en conflictoplossing.
    • Het aanmoedigen van ingrijpen door omstanders door studenten te leren hoe ze pestgedrag kunnen herkennen en veilig kunnen ingrijpen in pestincidenten, zowel online als offline.

    Door studenten uit te rusten met de kennis, vaardigheden en middelen om pesten aan te pakken, kunnen scholen een veilige, inclusieve en ondersteunende leeromgeving creëren voor iedereen. 

    Het belang van zero tolerance of bijvoorbeeld het 4-laden model

    Pesten op scholen blijft een ernstige kwestie die zowel leerlingen als docenten kan treffen. Om een veilige en inclusieve leeromgeving te waarborgen, kiezen steeds meer scholen ervoor om een zero tolerance beleid tegen pesten te implementeren of te werken met het vier laden model. Deze benaderingen bieden niet alleen directe maatregelen tegen pesten, maar dragen ook bij aan het creëren van een positieve schoolcultuur. Laten we eens kijken naar de voordelen voor scholen die deze benaderingen omarmen:

    1. Preventie en interventie

    Een zero tolerance beleid of het vier laden model stelt duidelijke greFred Ruttenzen en consequenties voor pestgedrag. Hierdoor worden potentiële pesters ontmoedigd en worden slachtoffers aangemoedigd om incidenten te melden. Door een proactieve benadering kunnen scholen pesten voorkomen voordat het escaleert en snel ingrijpen wanneer het zich voordoet, waardoor de veiligheid van alle leerlingen wordt gewaarborgd.

    2. Bevordering van respect en empathie

    Het zero tolerance beleid en het vier laden model onderstrepen het belang van respectvol gedrag en empathie binnen de schoolgemeenschap. Door het benadrukken van deze waarden in zowel het curriculum als het gedragsbeleid, worden leerlingen aangemoedigd om elkaar te ondersteunen en te respecteren. Dit leidt tot een positieve sfeer waarin diversiteit wordt gevierd en pestgedrag wordt afgewezen.

    3. Betrokkenheid van leerlingen en ouders

    Scholen die een zero tolerance beleid of het vier laden model omarmen, moedigen actieve betrokkenheid van zowel leerlingen als ouders aan. Door middel van educatieve programma's, ouderbijeenkomsten en open communicatiekanalen worden alle belanghebbenden aangemoedigd om samen te werken aan het creëren van een veilige schoolomgeving. Dit versterkt het gevoel van gemeenschap en verantwoordelijkheid.

    4. Positieve schoolcultuur

    Het implementeren van een zero tolerance beleid of het vier laden model draagt bij aan het vormen van een positieve schoolcultuur waarin respect, tolerantie en samenwerking centraal staan. Leerlingen voelen zich veilig en gerespecteerd, wat hun welzijn en leerprestaties bevordert. Docenten ervaren een verbeterde werkomgeving waarin ze effectief kunnen optreden tegen pestgedrag en hun leerlingen kunnen ondersteunen bij het ontwikkelen van sociale vaardigheden.

    Kortom, het implementeren van een zero tolerance beleid of het werken met het vier laden model biedt aanzienlijke voordelen voor scholen. Door pesten krachtig aan te pakken en te investeren in een positieve schoolcultuur, kunnen scholen een omgeving creëren waarin alle leerlingen gedijen en zich kunnen ontwikkelen tot zelfverzekerde en empathische individuen.

    Wat kan ik doen als? 

    ► 15 tips voor leerkrachten om pesten aan te pakken en te voorkomen

    ► Agressie versus pesten, wat is het verschil?

    ► Anti-pesten of preventie, wat is het verschil?

    ► Conflict of Pesten, wat is het verschil?

    ► Conflict helpen oplossen als derde, hoe kan ik dit bemiddelingsgesprek het beste aanpakken?

    ► Cursussen, trainingen & workshops (mogelijkheden 1 op 1, online ef op locatie)

    ► Direct of indirect pesten, wat is het verschil?

    ► Dit is wat pesten met een kind doet​

    ► Een kind me vertelt dat het wordt gepest of mishandeld?

    ► Gedragsafspraken (omgangsregels) online en offline voor VO en MBO

    ► Gepest in mijn klas: hoe pak ik dit aan

    ► Gevolgen van pesten, wat kunnen de gevolgen zijn en wat kan je daartegen doen?

    ► Hoe moet ik de kinderen die pesten aanspreken?

    ► Inclusie is toch van belang voor de preventie van pesten?

    ► Intimidatie of is het pesten? Hoe kan ik dit herkennen?

    ► Komt pesten vaker voor dan volwassenen denken?  

    ► Mijn kind wordt online gepest. Wat kan ik doen?

    ► Misverstanden over pesten: ‘Sla gewoon terug, joh’

    ► Ongewenste intimiteiten in de klas zijn 

    ► Online pestgedrag herkennen bij je leerlingen

    ► Overdrijven wij de effecten van pesten niet gewoon?

    ► Pesten op school aanpakken van bangalijsten tot expose-accounts op sociale media

    ► Pesten, wat is de (officiële) definitie van pesten?

    ► Plagen, wanneer is het nu plagen en wanneer is het pesten?

    ► Ruzie of is het pesten?

    ► Symptonen herkennen gepest kind

    ► Typen leerlingen, herken jij ze in jouw klas?

    ► Waarom sommige jongeren pesten

    ► Waarom spreken we over 'doelwit' versus 'slachtoffer' en 'kind dat pest' versus 'pestkop'? 

    ► Woorden doen pijn, of hoe werkt dit in de hersenen?

     

    Regels voor de leerlingen - Aanpak van pesten

    Regel 1

    Een belangrijke stelregel is dat het inschakelen van de leerkracht niet wordt opgevat als klikken. Vanaf de kleutergroep leren wij dit aan de kinderen: “Je mag niet klikken, maar...als je wordt gepest of als je ruzie hebt met een ander en je komt er zelf niet uit, dan mag je hulp aan de leerkracht vragen. Dit wordt niet gezien als klikken.” Deze regel geldt ook voor de ouders van alle kinderen.

    Regel 2

    Een tweede stelregel is dat een 'zwijgende omstander' ook de verantwoordelijkheid heeft om het pestprobleem bij de leerkracht aan te kaarten. Alle leerlingen zijn immers verantwoordelijk voor een goede sfeer in de groep.

    Regel 3

    Samenwerken zonder bemoeienissen: School en gezin halen voordeel uit een goede samenwerking en communicatie. Dit neemt niet weg dat iedere partij moet waken over haar eigen grenzen. Het is bijvoorbeeld niet de bedoeling dat ouders naar school komen om eigenhandig een probleem voor hun kind op te komen lossen. Wel kunnen ouders op school samen met de leerkracht en hun kind naar een oplossing zoeken. Daarbij worden afspraken gemaakt voor op school en thuis

    Pesten onder jongeren is een groot probleem dat ernstige gevolgen voor het welzijn van alle betrokkenen. Vijf jaar lang deed Beau Oldenburg van Rijksuniversiteit Groningen met een heel team onderzoek naar pesten op basisscholen. Infographic Beau OldenburgZe maakte gebruik van data van 10.000 leerlingen van tientallen scholen. Leerkrachten kunnen echt het verschil maken als het gaat om het aantal gepeste kinderen in de klas, maar zij niet altijd volledig toegerust zijn om het pesten ook daadwerkelijk aan te pakken.

    Oldenburgs conclusie is heftig."Leraren en scholen doen heel erg hun best om het pesten aan te pakken, maar het lukt ze in veel gevallen niet. Dat komt absoluut niet omdat leraren incapabele mensen zijn, dat komt omdat pesten heel complex is. Het gebeurt vaak stiekem en de kinderen die gepest worden, praten er vaak niet over. Dat maakt het ontzettend moeilijk om het aan te pakken."

    Leerkrachten koesteren soms incorrecte opvattingen over pesten

    Zo verklaarden sommige leerkrachten dat zij het gemakkelijk vonden om pesten onder hun leerlingen aan te pakken, terwijl er in die klassen juist veel gepeste leerlingen bleken te zijn. Daarnaast leken de leerkrachten niet goed te weten wat pesten precies inhoudt. Zij herkenden sommige leerlingen die beweerden gepest te worden niet als slachtoffers. Daarnaast bestempelden zij leerlingen die volgens hun zelf-rapportages niet gepest werden juist wél als slachtoffers.

    Er blijken er in de praktijk binnen scholen vele misverstanden over pesten te zijn, dit zijn de meest voorkomende

      * Elke leraar zou zich er van bewust moeten zijn: dat in iedere klas wordt gepest.

      * Leraren die zeggen dat in zijn of haar klassen niet wordt gepest hebben vaak ongelijk blijkt uit alle onderzoeken.

      * Pesten is subjectief, een gevoel. En dat gevoel wordt vaak niet herkend door leraren.

     

    Ook blijkt uit de onderzoeken dat pesten (in tegenstelling tot wat eerder werd gedacht):

      * niet een interactie tussen alleen pester en slachtoffer is,

      * maar een complex sociaal verschijnsel is waarbij leerkrachten en klasgenoten een belangrijke rol spelen, een groepsproces. 

    ​Lees meer over dit onderzoek 'Aantal gepeste leerlingen per klas: leerkracht maakt het verschil' van de Rijks Universiteit Groningen (RUG) Rene Veenstra en Beau Oldenburg.

     

    "De stoere en slimme jongens van de klas waren de pestkoppen. En enkele meelopers. Steven wou alles zelf oplossen: duwen, trekken, terugslaan. Maar dat lukte niet. Hij werd stiller in de klas en banger. Ik had het niet gezien. " 

    Luc (leraar)
    Lees het artikel van leraar Luc: "Ik had het niet gezien" 

     

    ​In de klas

    Tip​Overal waar GEEN TOEZICHT is ...

    ... wordt er gepest. Dit blijkt uit vele onderzoeken (zowel in het BO, VO, MBO en hoger onderwijs).  Om deze plekken op te sporen is het leuk om samen met een collega een rondje in en rondom school te lopen met de gedachte dat jullie de grootste etterbakken zijn van de school. Waar kunnen jullie zoveel mogelijk rottigheid uithalen zonder gezien te worden?

     

    Jarenlang werd Laura (25) gepest en durfde ze dat niet te zeggen

    Uit onderzoek blijkt dat ze niet de enige is. Eén op de drie kinderen vertelt nooit aan hun leraar of ouders dat ze worden getreiterd, geplaagd en uitgesloten. Beluister haar verhaal in onderstaande video of via deze link.
    "Na schooltijd spraken we af; op school wilden klasgenootjes niet met mij gezien worden."​

    Op welke plekken wordt het meest gepest?

    Vraag aan je leerlingen:

    "Wie kan binnen 30 seconden twee of meer plekken noemen waar mensen gepest worden waar de juffen en meesters niks van weten?" 

    Studiedag

    Dit zijn de antwoorden die wij standaard van leerlingen krijgen ... 

    • Schoolplein (achter muurtjes, heuveltjes waar je vanaf het plein geen zicht op hebt)
      • Zorg dat de leerkracht als 1e op het plein is en daaarna pas de leerlingen.
      • Regel ook welke collega dan koffie of thee naar het schoolplein brengt.
    • Fietsenstalling
    • Gymzaal
      • Kleedkamers
      • Route van en naar de gymzaal
    • Kapstokken & gang
      • Zorg dat bij binnenkomst van de school & klas dat de leerkracht goed zicht heeft op de gangen en kapstokken.
    • Klaslokaal
      • Zorg er als docent voor dat jij altijd als eerste in het lokaal bent. DIt is voor slachtoffers ontzettend belangrijk, dit is voor hun de veilige houvast.
      • Als een docent (al is het maar een paar minuten) later is dan is er gedonder.

     

    Voordat je tegengif bij pesten kan toedienen is het cruciaal om eerst 'de angel' eruit te halen ... 

    Dit kan in drie stappen. Zorg ervoor dat iedereen in de school/organisatie, het gehele team, klas of groep in staat is om pesten te ...
    Stap 1: Herkennen, wat is het? de rollen, vormen, verschil plagen en pesten.
    Stap 2: Erkennen, het gebeurt dus ook hier bij ons in het team, klas, organisatie.
    Stap 3: Aanpakken
     

    Stap 1: Pesten herkennen

    Geef aan dat jij pesten (ongewenst gedrag) niet tolereert! Zero tolerance (vanaf nu)!

    • Stel duidelijke sancties op voor de pesters & meelopers;
    • Pas deze sancties bij pesten (ongewenst gedrag) consequent toe. 

    Consequent zijn, is noodzakelijk voor het succes ook op de lange termijn

    Ieder mens heeft in een groepssetting duidelijk omlijnde regels & grenzen nodig. Dit draagt bij aan een gevoel van veiligheid en zekerheid. Door van regels af te wijken of sancties niet conseqent toepassen schep je onrust en verwarring = onveilig klimaat.

    Stap 2: Erken Pesten, het gebeurt hier dus ook

    Stap 3: Pak het pesten effectief aan

    Iedereen is nu in staat het verschil tussen plagen en pesten te herkennen' (doordat zij inzichten hebben verkregen: verschil tussen plagen & pesten, de rollen, de vormen, de gevolgen in stap 1). Biedt ze vervolgens concrete adviezen & tips over 'hoe je pesten kan aanpakken', waardoor zij in staat zijn adequaat te reageren als pestgedrag wordt waargenomen. 

    Tip​Adviezen van Jongeren - Wat moet je wel én wat moet vooral jniet doen bij pesten. De acties (groen, geel, rood, blauw) zijn ingedeeld naar de mate van succes (wel / niet)  in combinatie met het risico (klein / groot).

     

    AlgemeenPoster

    Algemene basisinformatie: Wat is Pesten, Cijfers & Feiten, Definitie, Rollen , Vormen​

     

    ​

    Angela

    Tip

    Bijzondere momenten om binnen de BO-, VO- en SBO scholen aandacht te besteden aan pesten & online pesten: 

     * Gouden Weken (start schooljaar)
     

     * Landelijke Dag tegen Pesten 19 april
     

     * gratis (Les)Materialen & Lesideëen
     

     * Week tegen Pesten (4e week van september)
     

     * Zilveren Weken (na Herfstvakantie)

     

    Pesten op de werkvloer - Leerkrachten - Scholen

      * Brief van lerares aan alle pestende leraren 

      * Deep democracy: “Ga de conflicten in de lerarenkamer aan”

      * Klacht indienen (door leerkrachten) bij de (LKC) Landelijke Klachtencommissie Onderwijs 
    (de school moet wel aangesloten zijn bij de LKC, staat meestal in de schoolgids) 

      * Leraar Hans werd zwaar gepest door zijn directrice

      * Pesten in de lerarenkamer: dit doe je eraan

      * Sabotagegedrag, welke herken jij op je werk? en Hoe pak je een conflict in de lerarenkamer aan? 4 stappen 

      * Stress op het werk: vooral leraren hebben het zwaar 

     

    Leerkrachten door leerlingen gepest

     

    Youri Mulder

    Breng ook een bezoekje aan ...

    ► Kenniscentrum Pesten 
    - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
    ► Kenniscentrum Online pesten ~ Cyberpesten
    - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
    ► Kennisbank ~ Inclusief Downloadcentrum
    - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
    ► (gratis) Lesideëen & Les materialen ~ Pesten & Online Pesten
    - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
    ► Dag tegen Pesten ~ Landelijk, Jaarlijks 19 april
    - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
    ► Week tegen Pesten ~ Nationaal & Internationaal
    - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

    Wij bieden naast tips & adviezen tegen Pesten en Online Pesten, voor Scholen ook informatie, zoals (zie Kennisbank): Beleidsinstrumenten, Factsheets, Wegwijzers, Cijfers & Feiten, Richtlijnen, Wet- en regelgevingen, Handreikingen, Protocollen, Wetenschappelijke Onderzoeken, Posters en veel gratis Lesmaterialen.

     

    Wetenschappelijke Onderzoeken​