Pesten is in tegenstelling tot wat vroeger gedacht werd, niet een interactie alleen tussen pester en slachtoffer, maar een complex sociaal verschijnsel is waarbij leerkrachten en klasgenoten een belangrijke rol spelen.
Reageer op elk signaal
De leerkracht ziet (pest)gedrag meestal niet. U ziet vooral de reactie. Een leerling is boos, reageert agressief is verdrietig of stil. Oordeel niet te snel over negatief gedrag van een leerling maar probeer de reden te achterhalen.
- Praat erover - zie ook video Praat erover
Vertel wat u ziet en hoort en vraag leerlingen wat er speelt. Praat niet met de direct betrokken leerlingen afzonderlijk maar pak het als groep/klas aan, zie Reageren op het pesten Tips voor het gesprek met leerling
- Laat de leerling zijn verhaal vertellen.
- Luister en vat samen.
- Stel voornamelijk open vragen. Wat wil je dat ik nu doe?
- Laat ze zelf nadenken over oplossingen. Biedt daarbij sturing en hulp aan.
- Vertel duidelijk wat je wel en niet kunt doen om de situatie te veranderen.
- Maak concrete afspraken.
- Plan een vervolgafspraak op korte termijn.
- Vraag hoe het gaat en of afspraken zijn nagekomen.
- Vertel de leerling dat er op school een aanspreekpunt pesten/vertrouwenspersoon is.
- Bespreek met de leerling of en hoe de ouders kunnen worden geïnformeerd.
- Vraag het kind wat er gedaan kan worden zodat hij/zij zich veilig voelt. Dit kan bijvoorbeeld tijdelijk zijn in de pauzes binnen mogen blijven, of bij de concierge/administratie zitten.
Schat de ernst van het pestincident in Zegt een kind bijvoorbeeld ik word altijd gepest daarachter op het grasveld. Zorg dan dat jij als leerkracht (afgewisseld door collega's) of dat soort plekken polshoogte kan gaan nemen. Het is makkelijker om pesten bespreekbaar te maken als jij of jouw collega ze op heterdaad betrappen. Het voordeel van deze werkwijze is ook dat voor de andere kinderen duidelijk is dat het niet door het gepeste kind komt dat zij nu straf krijgen.
- Grijp in als het pestgedrag aanhoudt. Neem maatregelen en maak afspraken met de betrokkenen.
- Hou de vinger aan de pols. Check of gemaakte afspraken worden nagekomen en de situatie is opgelost.
Wij bellen altijd direct de ouders als er iets voorvalt (leerkracht groep 7)
- Informeer ouders
Laat ouders – van basisschoolleerlingen- direct weten als er iets is voorgevallen en hoe is gereageerd op de situatie. Vertel ze welke afspraken zijn gemaakt en welke maatregelen u heeft genomen. Ouders kunnen het voorval dan ook thuis bespreken.Tips voor het gesprek met ouders
- Neem vragen, zorgen en klachten van ouders over pesten altijd serieus.
- Maak een afspraak voor een gesprek en reserveer hiervoor voldoende tijd.
- Luister naar wat de ouders u te vertellen hebben en toon begrip voor hun zorgen.
- Vertel wat u als leerkracht ziet, hoort en weet en wat u heeft gedaan aan de situatie.
- Spreek verwachtingen naar elkaar uit.
- Maak duidelijke afspraken en kom ze na.
- Verwijs ouders zo nodig naar het aanspreekpunt pesten/de vertrouwenspersoon.
- Wijs ouders op het veiligheidsbeleid rond pesten van school
- Neem strafmaatregelen.
Afhankelijk van de ernst van het voorval neemt u (straf)maatregelen.
Reageren op het pesten - Pesten aanpakken als groepsproces
Deze artikelen bieden nog extra aanvullende informatie en ondersteuning:
- Lees artikel Wat moeten volwassenen vooral wel en vooral niet doen tegen pesten Jongeren geven adviezen hoe volwassenen, peer (klasgenoten) en de gepeste wel en voortal niet zouden moeten reageren bij het pesten.
Lees artikel Adviezen voor de aanpak pesten op individueel-, klas- en schoolniveau)
Lees artikel Rollen bij Pesten (ook uitleg bij afbeelding rechts)
De hele groep/klas is verantwoordelijk dat er gepest wordt en dat het pesten door kan blijven gaan
Er zijn meer leerlingen bij pesten betrokken dan alleen daders en slachtoffers. Andere leerlingen dragen ertoe bij dat het pesten in stand blijft of zelfs toeneemt
- Meelopers en aanmoedigers zorgen ervoor dat daders zich gesterkt voelen.
- Doordat buitenstaanders niet ingrijpen, stemmen ze impliciet in met het pesten.
- Hun rol is daardoor minder onbelangrijk dan die op het eerste gezicht lijkt.
- Verdedigers zijn belangrijk voor slachtoffers, maar ze kunnen het pesten in een klas vaak niet helemaal stoppen.
- Wel voelen slachtoffers zich een stuk beter in een klas met veel verdedigers.
- De rollen van leerlingen bij pesten zijn vaak dynamisch.
- Daders kunnen bijvoorbeeld ook verdedigers zijn, vooral van hun eigen vrienden.
- Andere leerlingen vormen ook een belangrijke omgeving die van invloed is op de norm ten aanzien van de evaluatie van pesten.
- De bereidheid van leerlingen om wel of niet met pesten door te gaan hangt hiermee samen.
- Als belangrijke leerlingen (zoals seksegenoten of populaire leerlingen) pesten accepteren, hebben daders weinig reden om hun gedrag te stoppen.
- Als er daarentegen veel leerlingen in de klas optreden tegen pesten, is het voor daders veel minder aantrekkelijk om door te gaan met pesten. Zij zullen dan eerder geneigd zijn om te stoppen.