Op 19 april is de 'Landelijke Dag tegen Pesten' en bundelen we onze krachten om pesten te bestrijden en bewustwording te vergroten, ongeacht de doelgroep. Opstaan en je zichtbaar maken tegen pesten is iets voor elke dag, de Landelijke Dag is de extra slinger voor bewustwording van de gevolgen van pesten. Samen kunnen we het verschil maken! Het is een dag waarop we positieve groepsvorming stimuleren en inspirerende ideeën kunnen delen voor werkgevers, scholen, sportverenigingen, woonzorgcentra en andere organisatie.
Wij (gewoon jij en ik) hebben de macht om verandering te creëren en een einde te maken aan pesten. Samen kunnen we pesten verminderen en een veiligere en inclusieve omgeving creëren voor iedereen. Maak je zichtbaar op de Landelijke Dag tegen Pesten en GA ORANJE! Hoe mooi is het, dat gewoon jij & ik de eerste stappen kunnen zetten om Nederland oranje kleuren en gewoon samen kunnen zijn, los van al onze verschillen. naast elkaar en met elkaar.
Door ORANJE te dragen laten we zien dat we ons samen inzetten tegen pesten en dat we streven naar een veilige en inclusieve omgeving voor iedereen. Laten we het GA ORANJE! gevoel in ons doorwerken op de #dagtegenpesten.ntdek hoe je pestgedrag herkent, erkent en aanpakt met onze stapsgewijze aanpak. Op deze dag vieren we positieve groepsvorming en delen we inspirerende ideeën voor alle organisaties, van scholen tot werkplekken. Laten we samen een einde maken aan pesten, waar dan ook. Doe mee en creëer een wereld waarin pesten geen plaats meer heeft. ► Lees meer over de Landelijke Dag tegen Pesten, 19 april 2024.
'Jij kunt het verschil uitmaken!'
'Waarom is er eigenlijk een Landelijke dag tegen pesten?'
Beluister hieronder het EVA radio interview met Patricia Bolwerk over de Landelijke Dag tegen Pesten:
Het is van cruciaal belang om altijd actie te ondernemen als je pesten ziet
Door in te grijpen, geef je een krachtige boodschap af: pesten is onaanvaardbaar en wordt niet getolereerd, ongeacht de context. Jouw acties kunnen het slachtoffer beschermen, escalatie voorkomen en bijdragen aan een veilige omgeving, waarin pesten niet wordt getolereerd in welke omgeving dan ook. Samen kunnen we een positieve groepscultuur bevorderen en persoonlijke groei en verantwoordelijkheid stimuleren, ongeacht de setting waarin we ons bevinden.
Onthoud dat zelfs de kleinste acties een groot verschil kunnen maken, of het nu op het werk is, op school, bij sportverenigingen, in woonzorgcentra of andere organisaties. Door melding te maken van pestgedrag, steun te bieden aan het slachtoffer en een positieve groepscultuur te bevorderen, kunnen we levens veranderen.
Wees moedig, sta op en maak een verschil tegen pesten, waar dan ook.
'Grote verandering komt van kleine daden'.
Dat gepest worden niet leuk is, weten de meeste mensen wel, vaak ook uit eigen ervaring. Toch is dat blijkbaar niet genoeg reden om het niet te doen, want pesten is alomtegenwoordig en komt zelfs steeds vaker voor naarmate we ouder worden. Volgens op wetenschappelijk onderzoek gebaseerde cijfers op de website van Stop Pesten NU worden op scholen één op de tien leerlingen gepest, op het werk één op de acht werknemers, en in bejaardentehuizen zelfs één op de vijf bewoners. Onderzoeksinstituut TNO becijferde in 2015 bovendien dat pesten op het werk de samenleving jaarlijks 900 miljoen kost, in de vorm van vier miljoen extra verzuimdagen. Dat pesten alleen onder kinderen gebeurt, is dus een misverstand.
Patricia Bolwerk: “Vroeger werd altijd gezegd dat pesten een kleuterding is, dat je daar als volwassene mee om hoort te kunnen gaan; heel veel mensen zijn met dat idee opgegroeid. Met als gevolg dat veel mensen die gepest worden en daar last van hebben, denken: ligt het dan aan mij, ben ik zo gevoelig?”
Bolwerk ziet in haar praktijk als coach en trainer zeker dat extra gevoelige – oftewel ‘hoogsensitieve’ – mensen ook gevoeliger kunnen zijn voor pesten. Toch is het wijdverbreide idee dat mensen die gepest worden altijd onzeker en niet weerbaar zijn volgens haar een fabeltje. Het probleem is namelijk dat pesten altijd plaatsvindt in een ongelijke situatie, van meer tegen één, leraar tegen leerling, of leidinggevende tegen werknemer. “Juist die ongelijke macht maakt het zo moeilijk om pesten in je eentje te stoppen.”
Het beste tegengif bij pesten
Een goede sfeer in de groep is het beste tegengif. De pester en meelopers stoppen pas echt als zij geen aandacht meer krijgen van de groep. Breng het juiste tegengif in en pak het pesten aan met de hele groep, klas of team!
De zwijgende mensen zijn het ergst. Wie zwijgt, stemt toe! 
Verdedigers van pesters worden na verloop van tijd ook pester van hetzelfde slachtoffer. Dit onderstreept het belang van tijdig ingrijpen. Kinderen gaan door met pesten, omdat het wat oplevert, namelijk status. Medeleerlingen belonen hen door te lachen, hen cool te vinden of te steunen in het pestgedrag. Pesten pak je aan door de norm te veranderen: Pestgedrag keuren we af! Allemaal, leerlingen, leerkrachten, ouders: 'Iemand helpen is goed, tenzij je een pester helpt.’ - Socioloog Gijs Huitsing Rijks Universiteit Groningen
"Als je gepest wordt, voel je je vaak onzichtbaar omdat niemand ingrijpt", legt Bolwerk uit. "Met die onzichtbaarheid hebben ze het vaak zwaarder dan met de fysieke pijn. Je eigenwaarde wordt van pesten heel laag, als niemand iets zegt, ga je zelf ook geloven dat je het wel verdiend zult hebben. Als er ook maar een iemand iets van zegt, weet je: diegene vindt ook dat ik dit niet verdien." Volgens Bolwerk is het daarom altijd belangrijk om er iets van te zeggen."
"Wat ook meespeelt bij de afwachtende houding van omstanders, is dat mensen opgevoed worden met het idee dat stoeien erbij hoort. "Daarom denken ze: ik bemoei me er niet te snel mee. Wat ook veel mensen denken, is dat de gepeste voor zichzelf moet opkomen. De meeste slachtoffers bijten ook echt wel van zich af, maar het is altijd een oneerlijke situatie. Bijvoorbeeld omdat de pesters met meer zijn of omdat een pester ouder is."
Mensen die ECHT zelfvertrouwen hebben pesten nooit. Die vinden zichzelf helemaal oké en ieder ander ook.
'Grote verandering komt van kleine daden. Jij kunt het verschil maken!'
En hoe je dan het beste ingrijpt, als je ziet dat iemand gepest wordt? "Kijk altijd eerst of het veilig is", zegt Bolwerk. "Als je ziet dat iemand in elkaar wordt geslagen door een groep, is het niet heel handig er tussen te springen. Kijk daarom of je medestanders kunt vinden en spreek die direct aan. Is er misschien iemand die fysiek of mentaal sterker is in de buurt? Een bewaker, een leraar of een ouder?"
"Als dat allemaal niet lukt, stap dan na afloop op het slachtoffer af", zegt Bolwerk. "Dat is wel heel naar, want dan is het leed al geschied. Maar dan bied je in elk geval steun en voelt het slachtoffer zich niet meer onzichtbaar. Stel bijvoorbeeld voor om het samen aan iemand te vertellen. Een leerkracht bijvoorbeeld, een ouder of een werkgevende."
‘Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen’
Uit onderzoek blijkt dat pesten in 10 seconden stopt als omstanders (klasgenoten, collega's of teamgenoten) ingrijpen in 57% van de pestsituaties!
Tips als je ziet dat iemand wordt gepest
1. Verplaats je in degene die wordt gepest
Stel je eens voor hoe het is om in de schoenen te staan van iemand die wordt gepest. Om niet naar school of je werk te durven. Om keer op keer belachelijk gemaakt te worden. Om geen vrienden te hebben en er helemaal alleen voor te staan. Pesten kan je leven in een nachtmerrie veranderen. Niet alleen op het moment van pesten zelf, maar ook nog lange tijd daarna. Veel mensen die zijn gepest, kampen jaren later nog met depressies en angsten en soms leidt pesten zelfs tot zelfmoord.
2. Praat met degene die gepest wordt
Als je ziet dat iemand wordt gepest, probeer daar dan met hem of haar over te praten. Vertel dat je ziet dat er gepest wordt en hoe erg je dat vindt. Alleen al het feit dat iemand ziet wat er gebeurd, kan voor een pestslachtoffer enorm veel betekenen.
3. Doe je mond open tegen pesters
Als je getuige bent van pesterijen, confronteer de pester dan met zijn of haar gedrag en zeg wat je ervan vindt. Dat is spannend, maar kan heel effectief zijn. Hoe meer mensen pesters vertellen hoe belachelijk het is wat ze doen, des te eerder ze er mee zullen stoppen. En denk daarbij dan weer even aan puntje 1: hoe zou jij het vinden als je zou worden gepest?
Hoe zou jij het vinden als jij zou worden gepest?
4. Geef pesters niet de aandacht waar ze om vragen
Pesten is vooral 'leuk' als er veel mensen getuige van zijn. Pesters voelen zich ver verheven boven hun slachtoffer en aan die status hebben ze natuurlijk niets als het niet wordt gezien. Ga er dus niet als een ramptoerist bij staan als je ziet dat iemand wordt gepest en ga ook niet heel hard lachen als er beledigende grappen worden gemaakt. Wijs de pesters op hun gedrag en laat ze vervolgens gewoon links liggen.
5. Zoek medestanders om pesten tegen te gaan
Pestgedrag los je vaak niet in je eentje op. Vertel het aan leraren, leidinggevenden of andere volwassenen en vraag ze om in te grijpen. Als je bang bent om zelf het volgende slachtoffer van de pesters te worden, vraag dan of de inhoud van het gesprek vertrouwelijk mag blijven. Ook door anderen te vragen om het pesten te stoppen, help je mee om het probleem te verhelpen.
6. Geloof niet alles wat er over iemand wordt gezegd
Roddels die vervolgens klakkeloos worden overgenomen. Doe niet mee aan het verspreiden van dit soort verhalen en vertel degene over wie het gaat wat je hebt gehoord.
‘Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen’ Alleen iemand die zelf nooit fouten heeft gemaakt, kan een ander beschuldigen.'Als je de gekleurde bril afzet dan zie je dat je zelf ook fouten maakt. Om je eigen fouten te zien en ervan te leren moet je bewust in de spiegel willen kijken, moet je ook echt willen nadenken over jezelf. In de spiegel zie je jouw echte (andere) gezicht, je ziet diegene die zich schaamt voor jouw foute oordeel en gedrag. Jouw spiegelbeeld verteld jou dat jij ook niet zonder zonde bent. De spiegels vertellen je dat je bij jezelf te rade moet gaan of het wel aan jou is om te oordelen over een ander.
Zorg eerst dat jij perfect bent voordat jij anderen veroordeelt!' 'Make sure you are perfect before you judge others.'
- Wie heeft nog nooit iets fout heeft gedaan?
- Is het mogelijk om nooit iets fout te doen?
- Is het erg om je eigen fouten niet in te zien?
- En wat doe je als een ander jou op jouw fouten wijst?
Opvallend is dat veel mensen altijd toekijken. Volgens Patricia Bolwerk, oprichtster van stichting Stop Pesten Nu, is dit wat mensen die gepest worden het allerergst vinden.
Verschil tussen pesten en plagen
Scholenadviseur Van de Sande en Stop Pesten NU-directeur Bolwerk hanteren allebei een helder onderscheid tussen plagen en pesten. Dat komt neer op de volgende zes kenmerken: plagen is kortdurend, pesten gebeurt langdurig (maandenlang) en regelmatig (meerdere keren per week); plagen vindt plaats op voet van gelijkwaardigheid, bij pesten is de pestkop de baas; plagen gaat heen en weer, pesten gaat altijd één kant op, met meestal hetzelfde slachtoffer; plagen is voor de lol, pesten is gemeen bedoeld; bij plagen kan je het zeggen als je het niet leuk vindt, pesten is moeilijker te stoppen; en plagen is doorgaans voor iedereen leuk, terwijl pesten voor het slachtoffer zeker niet leuk is. Maar zoals dit lijstje al laat zien; veel is afhankelijk van persoonlijke interpretatie – wat de een als plagen bedoelt, kan de ander als pesten ervaren. Marije van de Sande: “Het gaat er altijd om hoe degene die het ondergaat het ervaart. Het is niet aan een ander om te zeggen dat het wel meevalt.”
Een bijkomend probleem bij pesten is dat slachtoffers soms ontkennen dat ze gepest worden. Of ze laten niet merken dat ze het pestgedrag vervelend vinden. Patricia Bolwerk komt dat regelmatig tegen in haar praktijk als coach en trainer. Bijvoorbeeld bij een bedrijf waar zij was ingehuurd om iets te doen aan de verziekte sfeer: “Daar werd voor één iemand geen koffie gehaald, maar toen ik hem vroeg hoe het kwam dat hij geen drinken had, zei hij dat hij geen dorst had. Daardoor kon ik niks doen. Gepesten moeten het ook aangeven dat ze iets niet leuk vinden, anders kan je het ook niet goed voor ze opnemen.”
Alleen iemand die zelf nooit fouten heeft gemaakt, kan een ander beschuldigen.'
Veel slachtoffers, weinig daders?
Er is doorgaans veel aandacht voor slachtoffers van pesten. Terecht, want zij ondervinden soms levenslange schade van pesten. In 2014 kwamen onderzoekers van de Universiteit Leiden zelfs tot de conclusie dat pesten een risicofactor is voor zelfdoding – en in het bijzonder cyberpesten, omdat dat niet ophoudt als je thuis bent. Patricia Bolwerk: “Cyberpesten is veel laagdrempeliger, dat zeggen leerlingen zelf ook: je hoeft iemand niet in zijn gezicht aan te kijken en te zien wat voor verdriet je iemand daarmee doet.”
Hoe groot de gevolgen van pesten kunnen zijn, blijkt bijvoorbeeld uit het in de media breed uitgemeten verhaal van de 15-jarige Limburgse jongen Tharukshan Selvam, die in 2017 naar verluidt door pesten overging tot zelfdoding. Marije van de Sande kent dat soort verhalen, maar wil geen uitspraken doen over specifieke voorbeelden. “We proberen daar heel voorzichtig in te zijn, omdat je nooit weet wat er nog meer speelt, in gezin, karakter of aanleg. Maar het kan wel degelijk zo zijn dat pesten het laatste zetje geeft.”
De verhalen van de daders, de pestkoppen, worden veel minder vaak belicht in de media. Terwijl er toch veel pesters zouden moeten rondlopen, afgaande op het aantal slachtoffers. Patricia Bolwerk merkt het ook op ouderavonden; toegeven dat je pest (of dat je zoon of dochter dat doet) is een taboe: “Als ik vraag wie er een kind heeft dat weleens gepest is gaan er altijd wel een paar handen omhoog. Maar als ik vraag, en wie heeft een pester, dan is dat misschien één op de vijftig.”
Pesters willen niet per se pesten
Zowel Bolwerk als Marije van de Sande pleiten er dan ook voor om pesten bespreekbaarder te maken, ook voor pesters. Beide experts zijn het erover eens dat pesten geen individueel probleem is, een verhaal
van één gemene pestkop waar iets aan gedaan moet worden, maar altijd binnen de context van een groep gezien moet worden. “Pesten is een groepsprobleem: binnen de groep is iets aan de hand waardoor iemand behoefte voelt om te pesten, een pester voelt zichzelf niet veilig. Pesters zitten er vaak helemaal niet op te wachten om iemand te pesten.”
Patricia Bolwerk ziet groepsdruk als de allergrootste factor bij pesten; mensen – en zeker kinderen – doen veel om bij de ‘coole groep’ te horen. Ook op het werk kan dat spelen, zelfs bij leidinggevenden. “Er zijn best wat managers die graag populair willen zijn bij hun team, en die daarom pesten. Iemand negeren, standaard niet reageren op mailtjes, altijd pas op het laatste moment laten weten of een vakantieaanvraag wordt goedgekeurd, mensen in onzekerheid houden over hun contractverlenging; de verschijningsvorm verschilt van de lagere school, maar de motieven zijn hetzelfde.”
Waarom pesten mensen?
Wat die motieven dan precies zijn? Het Hollywoodverhaal waarin een pester altijd eigenlijk zelf bang en onzeker is, is volgens beide experts niet uit de lucht gegrepen. Pesten is een negatieve manier van aandacht vragen, vaak vanuit een gebrek aan zelfvertrouwen. Het is een manier voor de pester om zichzelf staande te houden in een groep. Niet voor niets gaan slachtoffers van pesten later vaak zelf ook pesten. Patricia Bolwerk: “Proactief pesten is dat; als ik het zelf doe weet ik in ieder geval dat ík niet de pineut ben. Als je helemaal happy bent van binnen en buiten dan heb je pesten niet nodig.”
Marije van de Sande merkt op dat de rol van pester niet vastligt. Soms is iemand in de ene groep een pester, in de andere groep een gepeste, en in een derde groep alleen maar een omstander. Het is een complex groepsgebeuren, waar weinig eenduidigs over te zeggen valt. Wel wijst ze op een artikel waarin pesten in verband wordt gebracht met een tekort aan een van de drie psychologische basisbehoeftes: relatie (ik hoor erbij), autonomie (ik mag zijn wie ik ben) en competentie (ik kan wat). “Het lijkt erop dat pesten een manier is om aan die behoeftes te voldoen, omdat het een bepaalde status geeft. Pesters zijn vaak populair, maar niet per se geliefd.”
Hoe pak je pesten aan?
Pestprotocollen, posters met gedragsregels aan de muur, of als slachtoffer zelf terugvechten tegen een pestkop; wat is nu de beste manier om pesten te stoppen? Marije van de Sande is gewend die vraag te krijgen van leraren, en ze benadrukt altijd dat er voor pesten niet zoiets bestaat als een ‘quick fix’: “Er is niet één antipestmethode die altijd werkt. Wat belangrijk is, is dat leerlingen erop kunnen vertrouwen dat ze ook fouten mogen maken. En daarnaast, dat je als school hele duidelijke afspraken maakt, en die ook handhaaft. Dat leerlingen weten: als ik dít flik is dát de consequentie.”
Ook Patricia Bolwerk benadrukt nogmaals dat het belangrijk is om pesten in de groep oplossen, het liefst zelfs dóór de groep. Als een groep zelf alert is op pesten, is ingrijpen van een leraar of leidinggevende niet nodig. En dat is ook goed, want pesten gebeurt immers vaak buiten het zicht. “Onderzoek laat zien dat als een peer group ingrijpt, pesten binnen tien seconden afgelopen kan zijn. Daarom is het zo belangrijk om de hele groep bewust te maken, dan zijn
|
Posters tegen Pesten
Print & hang deze gratis posters op ... ► Zie overzicht met alle gratis downloadbare Posters tegen Pesten
bij de koffiemachine, de kantine, het kopieerapparaat, in de gang op de sportclub, in de klas, op het werk, in het bejaardentehuis: