Proefschrift over persistente slachtoffers van pesten sociologe Tessa Kaufman

Populaire samenvatting in het Nederlands

Pesten is een probleem dat voor sommige slachtoffers tot langdurige problemen lijdt. Hoewel blijkt dat sommige anti-pestinterventies effectief zijn, is het de vraag of die voor álle slachtoffers helpen. Sommige slachtoffers blijven ondanks zo'n programma lange tijd (“chronisch”) gepest en voor hen werkt een anti-pestprogramma averechts, omdat ze alleen overblijven terwijl anderen wel worden geholpen. Welke maatregelen zijn voor hen nodig?

Mijn proefschrift liet zien dat slachtoffers die niet werden geholpen door een effectief anti-pestprogramma, vaker angstiger waren, door meer leerlingen werden afgewezen en een problematische band met ouders rapporteerden. Ook bleek dat slachtoffers in een vicieuze cirkel terecht konden komen van afwijzing in de ene omgeving (thuis of school) dat negatief gedrag uitlokte in een andere omgeving (school of thuis) en ook daar tot afwijzing leidde.

Om de situatie van deze chronische slachtoffers beter te begrijpen, is een onderzoeksinstrument nodig dat goed onderscheid kan maken tussen slachtoffers van pesten en slachtoffers van andere vormen van agressie. Dit kan wanneer een onderzoeksinstrument jongeren bevraagt over de aanwezigheid van de unieke kenmerken van pesten: herhaling, ernst, machtsverschil en doelgerichtheid.

Er is nu maatwerk nodig voor chronische slachtoffers. Voorbeelden uit mijn proefschrift zijn interventies die jongeren helpen om positief te denken over zichzelf en over anderen en monitoringsinstrumenten die leerkrachten helpen om slachtoffers eerder te herkennen. Monitoring van sociale veiligheid is inmiddels verplicht in Nederland, en scholen zouden de uitkomsten daarvan beter kunnen benutten. Ook dienen interventies ouders actiever te betrekken want die worden nu nog zelden betrokken bij interventies. Kortom, de samenleving mag geen genoegen nemen met huidige effectieve interventies; er zijn maatregelen nodig voor chronische slachtoffers, want álle leerlingen hebben het recht om met plezier naar school te gaan.

Op donderdag 28 februari 2020 gaat sociologe Tessa Kaufman bij de faculteit GMW  promoveren op een onderzoek naar het tegengaan van de moeilijkste gevallen van pesten. 

In de laatste jaren hebben enkele onderzoeken laten zien dat persistent pesten onder jongeren een probleem is waarvoor maatwerk nodig is. Als één van de experts op dit terrein geeft Tessa Kaufman trainingen voor leerkrachten en onderwijsinspecteurs. Ook schreef ze als eerste auteur over pesten voor Nederlandstalige vaktijdschriften, zoals Mens en Maatschappij (Wisselwerking tussen ouders, kinderen en leeftijdsgenoten), Kind en Adolescent (De paradox van de fijne school), en Basisschool Management (Implementatie van een antipestprogramma: Wat zijn de succes-ingrediënten?):

In de media wordt pesten vaak als een probleem besproken waarmee velen te maken krijgen. Tessa Kaufman laat met haar onderzoek echter zien dat er extra aandacht nodig is voor persistente slachtoffers van pesten. Over dit onderwerp geeft ze geregeld lezingen en workshops. 

Bijzonder was dat zij door de KNAW was verkozen als een van de Faces of Science (zie: www.nemokennislink.nl/facesofscience/wetenschappers/tessa-kaufman). In die rol schreef zij talrijke blogs.  Wat vooral opvalt is hoe goed zij kan schrijven en filmen, bijvoorbeeld over haar eerste internationale congres: https://youtu.be/eT3vBJXZyqc In al haar blogs toonde zij zich een rolmodel voor promovendi en is ze in staat om aankomende studenten te enthousiasmeren.  

Knap was ook de presentatie die zij gaf in een uitverkocht Grand Theatre. In haar presentatie vertelde ze dat als er door interventies minder wordt gepest op school dat dat een reden lijkt om de vlag uit te hangen.

Maar ook op scholen met een interventie blijven altijd een paar kinderen gepest. Die kinderen zijn vaak slechter af dan vóór die interventie. Dit heet de “fijne context paradox”: het buitenbeentje zijn is extra rot als anderen het wel fijn hebben samen. Daarom is meer aandacht nodig voor overblijvende slachtoffers en wat zij nodig hebben, zodat interventies ervoor kunnen zorgen dat alle kinderen een fijne schooltijd hebben. 

 

Tot slot is Tessa Kaufman een excellente onderzoeker die vier internationale publicaties als eerste auteur op haar naam heeft staan, die inmiddels ook geregeld worden geciteerd (40 keer in totaal, waarvan 30 keer in het laatste jaar). Drie andere publicaties liggen bij tijdschriften en hebben een revise-and-resubmit gekregen. 

Met vriendelijke groet, 

Prof. dr. R. Veenstra                   
Hoogleraar Sociologie