Onderzoek Positief en negatief leiderschap in de late kindertijd: overeenkomsten in individuele maar verschillen in interpersoonlijke kenmerken

Eerder onderzoek heeft aangetoond dat leiderschap niet alleen wordt geassocieerd met positieve maar ook met negatieve kenmerken en gedragingen; kennis van de overeenkomsten en verschillen tussen positieve en negatieve leiders blijft onvoldoende. Deze studie had tot doel te onderzoeken (1) het bestaan van verschillende subtypes van leiders en (2) in hoeverre deze leiders verschilden op individuele en interpersoonlijke kenmerken. De steekproef omvatte 9213 leerlingen in groep 3–6 (Nederlandse groep 5–8), uit 392 klaslokalen in 98 scholen (50,3% meisjes, M leeftijd = 10,13 ± 1,23 jaar). 

Latente profielanalyse identificeerde drie leidersprofielen en vier niet-leidersprofielen op basis van ontvangen nominaties door collega's voor leiderschap, populariteit en positief (verdedigen) en negatief (pest) gedrag:

(1) positieve leiders
(2) negatieve leiders
(3) niet-populaire leiders
(4) populaire kinderen
(5) pestkoppen
(6) extreme pestkoppen
(7) modale kinderen. 

Multinomiale logistische regressie toonde overeenkomsten en verschillen tussen positieve en negatieve leiders, evenals tussen elk van deze en de andere vijf profielen. 

Positieve leiders werden meer geaccepteerd en minder afgewezen en hadden meer vriendschappen dan negatieve leiders, maar de verschillen in individuele kenmerken (zelfrespect, zelfbeheersing en sociale doelen) waren minder duidelijk. Deze studie toonde aan dat 10-15% van de kinderen werd gezien als leiders, en dat positief leiderschap vaker voorkwam in de hogere klassen. Toch kwam negatief leiderschap ook voor in de hogere rangen. Interventies gericht op het veranderen van negatieve leiders in positieve leiders kunnen werken, omdat positieve en negatieve leiders niet veel verschillen in individuele kenmerken. Dergelijke interventies kunnen de relaties van negatieve leiders met hun klasgenoten verbeteren, wat zowel goed kan zijn voor hun sympathie (maar niet ten koste van hun populariteit) als voor de sociale sfeer in de klas als geheel.

Onderzoek https://link.springer.com/article/10.1007/s10964-023-01798-3 

Conclusie

Leiders zijn belangrijk omdat ze bevelen geven aan klasgenoten, beslissingen nemen in groepen en macht hebben over anderen. De huidige studie draagt bij aan de literatuur door de ontdekking van drie soorten leiders: positieve leiders, negatieve leiders en niet-populaire leiders. Op basis van individuele en interpersoonlijke kenmerken bevestigen de bevindingen dat leiders een hoger zelfbeeld hebben dan niet-leiders, en dat interpersoonlijke factoren het meest effectief zijn in het onderscheiden van positieve van negatieve leiders. De bevindingen suggereren dat positieve leiders blijk geven van het vermogen om gunstige relaties met anderen aan te gaan en te behouden, terwijl negatieve leiders anderen ertoe brengen hun eigen doelen te bereiken door agressie effectief te gebruiken. 

Deze bevindingen hebben praktische implicaties voor onderwijsprofessionals die prosociale normen in de klas willen bevorderen; het kan leraren helpen te beseffen dat sommige populaire kinderen negatieve leiders zijn en mogelijk niet bijdragen aan het handhaven van positieve normen in de klas. Wanneer leraren kinderen willen betrekken bij het bevorderen van een positieve sfeer in de klas, moeten ze niet alleen weten welke kinderen als leiders worden gezien, maar ook of hun gedrag positief of negatief is.