Wat als mijn kind een pestkop is - en kun je dat eigenlijk helemaal voorkomen?

Misschien zijn pestprotocollen niet genoeg, zegt Kalverboer in een interview met het AD, en moeten we naar een strafbaarheidstelling van pesten. "Dat is nog steeds geen aanpak van het fenomeen, maar dan laat je zien hoe ernstig dit wangedrag is. Want de gevolgen van pesten zijn levensgroot." We vroegen hoogleraar pestgedrag René Veenstra: wat als mijn kind een pestkop is - en kun je dat eigenlijk helemaal voorkomen?

Pestgedrag in de kiem smoren, zegt socioloog René Veenstra, begint bij het uitzoeken van een basisschool. Veenstra is hoogleraar aan de Universiteit van Groningen en doet sinds 2005 onderzoek naar pestgedrag. "Als je wil dat je kind een fijne schooltijd heeft en zich prettig kan ontwikkelen, dan wil je voorkomen dat hij slachtoffer of dader wordt van pestgedrag. Let dus bij de basisschoolkeuze op het pestbeleid."

Hoe zou dat beleid eruit moeten zien?

"Het gros van de scholen gebruikt programma's die niet bewezen effectief zijn. Het is voor een leraar erg lastig om te beoordelen of een programma werkt of niet. Wij als wetenschappers kunnen alle programma's naast elkaar zetten en beoordelen en we weten dat bijvoorbeeld het programma KiVa effectief is."

Hoe helpt een lesprogramma tegen pesten? Zijn er niet altijd pesters en slachtoffers in een groep kinderen?

"Je kunt een groep helpen om echt één groep te worden, met respect voor elkaar en waarin goed gecommuniceerd wordt. Met oefeningen kunnen leraren kinderen laten ontdekken dat ze meer met elkaar gemeen hebben dan ze dachten, ook met de kinderen met wie ze geen vrienden zijn."

"Met andere oefeningen kunnen kinderen die sterk staan in de groep ook eens ervaren hoe het is om buitengesloten te worden of ontdekken leerlingen dat hun gedrag overkomt als pestgedrag terwijl ze zich misschien van geen kwaad bewust waren."

Hoe gaat zo'n oefening?

"Een van de oefeningen is een spel met kaartjes van een dier. Iedereen krijgt er een en moet zijn groepje gaan zoeken. Maar van sommige dieren is er maar één kaartje, bijvoorbeeld de leeuw. Zelfs zo'n kleine opdracht kan al een heel naar gevoel geven, het gevoel buitengesloten te worden. Die ervaring kan tot meer begrip leiden."

"Een andere oefening is in een kring kinderen iedereen laten opstaan wie, bijvoorbeeld, thuis een hond heeft, wie een bepaald TikTok-filmpje gezien heeft of meer recent, wie iemand heeft verloren aan corona. Het kan ertoe leiden dat kinderen beseffen dat je niet met iedereen bevriend hoeft te zijn, maar dat je veel gemeenschappelijk hebt."

Hoe zorg je ervoor dat je kind geen pestkop wordt?

"Het is onvermijdelijk dat er in een groep verschillen in positie komen. De cruciale vraag is: zijn de dominante kinderen positieve leiders die een groep nog leuker maken, nog grappiger en hechter en waarin iedereen kan meelachen? Of heeft jouw kind wel die leiderschapskwaliteiten maar deelt-ie de lakens uit en ontstaat er een verdeel-en-heerssfeer? "

Aan welke knoppen moet je als ouder draaien om geen negatieve leider te laten opstaan?

"Als je je kind in een klein groepje ziet spelen, let dan op of er samen gelachen wordt, of dat er eentje niet meedoet en stil blijft. Je kunt er dan op afstappen en uitleggen dat het leuker is als iedereen mee kan lachen."

"Als ouder zie je je kind niet in zo'n grote klas, en ouders zijn dan ook vaak verbaasd als ze horen dat hun kind op school een pestkop is. Maar thuis of met één vriendje hoeft je kind niet te pesten. Dan is er geen publiek, en een kind dat pest wil de show stelen. Dat kan met pesten, want zo moeilijk is dat niet."

"Merk je dat jouw kind negatief praat over andere kinderen, help hem dan om het van de andere kant te bekijken: misschien heeft iemand een ziek broertje, een moeilijke thuissituatie."

Komen we ooit van het thema pesten af? Hoort dit niet gewoon bij opgroeien?

"Iedereen maakt wel eens wat mee. Ik ben ook wel eens een blokje om gelopen omdat ik werd opgewacht, maar niet alles wat een kind meemaakt is pesten. Met programma's als KiVa is pestgedrag terug te brengen naar 4 procent, waar nu 20 procent van de kinderen aangeeft wel eens gepest te zijn."

"Dan komen we bij het echte vraagstuk: wat doen we met dat laatste kind dat toch nog gepest wordt, de 4 procent? Daar is iets mee aan de hand, die heeft niet steeds pech dat-ie in een rotklas terechtkomt."

"Deze kinderen groeien vaker op in een negatieve sfeer en zijn ongewenst door hun ouders of vertonen onaangepast gedrag, hebben minder goede sociale vaardigheden of vragen negatief aandacht. Het topic waar wij ons nu mee bezighouden is hoe je een klas zo sterk maakt, dat ook deze kinderen mee kunnen komen."

Maakt het nog uit of je dik bent, rood haar hebt of een rare naam hebt?

"Nee, dat soort kenmerken doet er niet of nauwelijks toe. We hebben onderzoek gedaan met 28 kinderen met genderdysphorie. Dat zijn kinderen die echt anders zijn omdat ze zich niet identificeren met hun biologische geslacht. Objectief zagen we dat dat niks uitmaakte."

"Wat we wel zien is dat motoriek een rol speelt: kinderen die motorisch handig zijn en goed in gym en sport, staan hoog in de pikorde. Dat zijn de kinderen die vaak populair en een leider zijn. En de kinderen die juist motorisch onhandig zijn, staan vaak onder in de hiërarchie."

Bron NU nl